Ο Καθηγητής κ. Μπαμπινιώτης για το νέο του Λεξικό. Αποκλειστική συνέντευξη στον ΗΛΙΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟ

ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΑΘΩΝ

Ο Καθηγητής κ. Μπαμπινιώτης για το νέο του Λεξικό.

Αποκλειστική συνέντευξη στον ΗΛΙΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟ

Ο κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ αποτελεί ένα επίλεκτον μέλος της κοινωνίας αυτής που αποκαλείται «Πνευματικός Κόσμος της Ελλάδος». Δηλαδή οι κορυφαίοι, οι διακεκριμένοι, οι έστω «σοφοί». Αι εν ενεργεία προσωπικότητες των Γραμμάτων, των Τεχνών, της Επιστήμης και του Πνεύματος. Αυτοί που εν πολλοίς έχουν καταξιωθεί δημοσίως, που τους έχουν απονεμηθεί τιμές και αξιώματα από την Πολιτεία και την ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτοί οι πνευματικά ξεχωριστοί, τους οποίους εκτιμά, σέβεται και θεωρεί ο λαός μας ως μεγίστη εφεδρική δύναμη και ως ηγεσία όπου και οσάκις υπάρξει ανάγκη και αναγκαιότητα στην χώρα. Ο οποίος πνευματικός κόσμος σήμερα έχει γίνει μικρόκοσμος, για να μην γράψω ελάχιστος. Ελάχιστος, ως προς τις ευρύτερες αποστολές και ευθύνες που αναλαμβάνουν ή τους ανατίθενται. Αυτοί οι άνθρωποι ως εκ των αξιωμάτων τους, έχουν και υποχρεωτικές, τουλάχιστον ηθικά, προεκτάσεις δράσεως μέσα στην ευρύτερη κοινωνία. Και οφείλουν να δίνουν αυτοβούλως και αυθορμήτως το παρών τους σε ποικίλες και ιδιαιτέρως δύσκολες ώρες της Πατρίδος. Δυστυχώς τα τελευταία, θα έλεγα πενήντα χρόνια, πολλοί από αυτούς μάλλον έχουν κομματικοποιήσει την ιδιότητά τους και διαβιούν υπό την ασφαλή «φρουράν» ενός πολιτικού κόμματος, παρά έχουν βρεθεί φρουροί και υπερασπιστές στις επάλξεις των «πολεμικών» καταστάσεων που βρέθηκε κατά καιρούς η πατρίδα μας. Εδώ πρέπει να εξαιρέσουμε τον κ. Γεώργιο Μπαμπινιώτη, ο οποίος πέραν των καθαρά συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων του, ως καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκλεγμένου και ως πρυτάνεως, ως προέδρου των Αρσακείων Σχολείων, τα οποία επεξέτεινε και πέραν των συνόρων της Ελλάδος μας και υπηρετεί διαχρονικά και αφιλοκερδώς. Επίσης πρέπει να εξάρω ως σπουδαίο πνευματικό και εκπαιδευτικό γεγονός, την υπό την καθοδήγησή του λειτουργία του Κέντρου Λεξικολογίας. Που το 1998 εξέδωσε το Λεξικό του της ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, το οποίον εγνώρισε όχι μόνον πανελλήνια αλλά εθνική εκδοτική επιτυχία. Δίνοντας την ευκαιρία σε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες απανταχού της Γης να γνωρίσουν σωστά την Γλώσσαν μας την Ελληνικήν. Ακόμη ο κ . Μπαμπινιώτης ως, με ιδιότητες, όπως επί έξι χρόνια πρόεδρος στο Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού, συγγραφέας, αρθρογράφος και σχολιαστής σε αθηναϊκές Εφημερίδες, κυρίως ΤΟ ΒΗΜΑ, πρωτοπόρος σε ιδέες συνεργάτης ΜΜΕ και αλλού, έδωσε και δίνει τον πνευματώδη, πνευματικό και επιστημονικό του εαυτό. Προτείνοντας επί πλέον μελετημένες μεταρρυθμίσεις στα βαρέως πάσχοντα θέματα Παιδείας. Και αποδέχθηκε ακόμη και την «επικίνδυνη» και μονίμως φλεγόμενη καρέκλα του υπουργού Παιδείας σε εποχή που δεν ξέραμε γενικότερα τί θα μας ξημερώσει!

Αλλά το μέγιστο έργο του ακούραστου κ. Μπαμπινιώτη είναι η Ελληνική Γλώσσα. Την οποία υπηρετεί με σειρά ποικίλλων ΛΕΞΙΚΩΝ. Τώρα μας παρουσίασε το έβδομο, το ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΑΘΩΝ,. Ένα πραγματικά αναγκαίο γλωσσικό εργαλείο για κάθε Έλληνα (και Ελληνιστή) οπουδήποτε της Γης και αν ευρίσκεται. Τα παραπάνω συγκεκριμένα και εκλαμβανόμενα ενδεχομένως ως επαινετικά, δεν τα δημοσιεύω για να μου παραχωρήσει μια σχετική συνέντευξη. Αλλά γιατί θεωρώ υποχρέωση του καθενός που έχει τη δυνατότητα να επικοινωνεί με αξίες, να τις παραδέχεται, να τις αναγνωρίζει, να το διαλαλεί και να υμνεί μεγαλοφώνως αυτές τις προσωπικότητες που τις κατέχουν – μια και ομολογούμε πως δεν έχουμε και πάρα πολλούς Έλληνες εν Ελλάδι με αυτές και που τους χρειαζόμαστε. Τον παρεκάλεσα πάντως και ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης με δέχθηκε στο Γραφείο του στο Αρσάκειο:

ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ : Το έβδομον αξιέπαινο πνευματικό σας τέκνον λοιπόν κύριε καθηγητά… ο συγγραφέας Μπαμπινιώτης εγέννησε, το Κέντρο Λεξικογραφίας έτεκεν το ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΑΘΩΝ. Χωρίς «δυσκολίες» φαντάζομαι στην κύηση, χωρίς «κανένα λάθος» στον τοκετό…. Το βρίσκουμε ήδη στα βιβλιοπωλεία χρήσιμο σοφό μωρό.

ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: « Έτσι είναι κύριε Ηλιόπουλε, χαίρομαι που σας ξαναβλέπω, δημιουργικό όπως πάντα στην πληροφόρηση των απανταχού Ελλήνων. Ναι είναι το έβδομο παιδί μου και χαίρομαι που με αξίωσε ο Θεός να συγγράψω επτά λεξικά, με συνολικά δέκα χιλιάδες πεντακόσιες σελίδες, που αναφέρονται όλες στην Ελληνική Γλώσσα. Αυτός ο πλούτος, αυτή η δύναμη, αυτή η κληρονομιά, αυτό το κύρος που έχει η Ελληνική Γλώσσα, δεν δαμάζεται εύκολα. Προσπάθησα με αυτές τις επτά διαφορετικές προσεγγίσεις – γιατί άλλο είναι το Ερμηνευτικό Λεξικό, άλλο είναι το Ορθογραφικό, άλλο είναι το Ετυμολογικό, άλλο είναι των Συνωνύμων Λέξεων, άλλο για το Σχολείο και το Γραφείο και άλλο αυτό των Δυσκολιών και των Λαθών που με ρωτάτε σήμερα.

ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Είναι εξαίρετο, απαραίτητο όσο και τα προηγούμενα και πρακτικά πιο χρήσιμο.

ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ Είναι μερικές λέξεις, πάρα πολλές, όπως η γραμματεύς που στην δημοτική γλώσσα γίνεται η γραμματέας ή η εισαγγελεύς που γίνεται η εισαγγελέας, αλλά το πρόβλημα είναι στην γενική πτώση. Θα ειπώ η γραμματέας της γραμματέας, η εισαγγελέας της εισαγγελέας ή θα ειπώ της γραμματέως και της εισαγγελέως; Θα ειπώ της γραμματέως και της εισαγγελέως! Διότι η λόγια γραπτή μας παράδοση μας βοηθάει. Και με το Λεξικό μου αυτό εξηγώ ποίο είναι το πρόβλημα! Εξηγώ ποιες είναι οι δυνατές λύσεις και υποδεικνύω αυτό που θα μπορούσε να λεχθεί. Ας πούμε ότι μιλάμε σε μία πρόεδρο ή σε μία υπουργό, τί θα πούμε; Κυρία υπουργός, κυρία πρόεδρος; Όχι. Θα πούμε κυρία υπουργέ, κυρία πρόεδρε, όπως είναι και το αρσενικό γένος. Εγώ προσπαθώ να δώσω έμφαση περισσότερο στις δυσκολίες και στην αντιμετώπισή τους, παρά στα χτυπητά λάθη, στα οποία βεβαίως δίνω, σχολιάζω και λέω το σωστό. Αλλά καλύπτω και τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει είτε ο ομιλών είτε ο γράφων, όταν έχει να κάμει με μια γλώσσα, η οποία επί αιώνες είχε δύο ποτάμια: Την καθαρεύουσα και την δημοτική. Αυτά τα ποτάμια ενώθηκαν και μας έδωσαν τη γλώσσα που μιλάμε σήμερα….

ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ….τη γλώσσα την Ελληνική όπως μου είπατε σε μια άλλη μας συνέντευξη…

ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Ακριβώς. Η οποία είναι ενιαία σήμερα αλλά εμφανίζει κάποιες δυσκολίες σε όλα τα επίπεδα των λέξεων. Θα ειπώ ότι «το προσωπικό της Εταιρείας το εκμεταλλεύεται η Εταιρεία» ή θα πω «αξιοποιείται από τη εταιρεία»;

Θα πω αξιοποιείται. Θα πω «διαπραγματεύομαι ένα θέμα»; Όχι. «Πραγματεύομαι ένα θέμα». «Διαπραγματεύομαι» την τιμή πώλησης. Θα πω ανάγκη και αναγκαιότητα είναι το ίδιο πράγμα; Όχι. Θα πω είναι ανάγκη να προστατεύσουμε το περιβάλλον. Αλλά η προστασία του περιβάλλοντος είναι μια αναγκαιότητα. Δηλαδή μια ηθική υποχρέωση που την κάνει ανάγκη. Η Ελληνική Γλώσσα, μέσα από μία συνεχή και αδιάλειπτο καλλιέργεια σαράντα αιώνων, πρέπει να μιλιέται και να γράφεται σωστά, έτσι που τέτοια καλλιέργεια δεν έχει καμμία άλλη γλώσσα στον Κόσμο. Με την έννοια που όταν μιλήθηκε από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, τον Όμηρο και τον Αισχύλο, τον Θουκυδίδη…κι όταν ήρθε να εκφράσει όλη την Πίστη μας, την Ορθόδοξη, την Χριστιανική Πίστη…. η θεία λειτουργία, τα Ευαγγέλια, η υμνογραφία, οι Πατέρες της Εκκλησίας, όλα γράφτηκαν στα Ελληνικά. Όταν λοιπόν περνάει από όλα αυτά έχει μια καλλιέργεια που της δίνει μια τεράστια εκφραστική δύναμη. Στο Λεξιλόγιο. Στη Γραμματική. Στη Σύνταξη….λέω γραμματική κύριε Ηλιόπουλε και σπεύδω να πω ας προσέξουν οι αναγνώστες μας ότι το ρήμα της Ελληνικής έχει, 284 τύπους. Ας το ξαναγράψουμε, 284 τύπους. Αυτό δίνει μια δυσκολία σε αυτή τη γλώσσα, αλλά αυτή η δυσκολία είναι που φέρνει την καλλιέργεια στη σκέψη μας, τη νόηση και διανόηση. Κι εγώ λέω στους φοιτητές μου ότι η Ελληνική γλώσσα είναι μια καλή γυμναστική του μυαλού. Γιατί πρέπει να περάσω μέσα από αυτούς τους τύπους, τις χιλιάδες που είναι οι γραμματικοί τύποι, να περάσω από τις χιλιάδες λέξεις και ακριβολογώ: Έχουμε εν χρήσει, εκατό χιλιάδες λέξεις. Όταν μία λέξη μπορεί να έχει μέχρι και δέκα σημασίες ή να έχει και μία, αν βάλουμε έστω από τρεις σημασίες να έχει κάθε λέξη έχουμε τριακόσιες χιλιάδες σημασίες. Πρέπει, ιδού μια άλλη δυσκολία, να μάθω να διακρίνω τη διαφορά του ΑΜΕΣΑ από το ΑΜΕΣΩΣ, του ΑΔΙΑΚΡΙΤΑ από το ΑΔΙΑΚΡΙΤΩΣ, του ΕΚΤΑΚΤΑ από το ΕΚΤΑΚΤΩΣ. Η γλώσσα μας έχει διακρίσεις όπως η περίφημη διάκριση μεταξύ του ΩΣ και του ΣΑΝ.

ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Εδώ κύριε καθηγητά θα με βρείτε εξαγριωμένο. Ως εκ της απασχολήσεώς μου, ευρίσκομαι συχνά σε ομιλίες Ελλήνων ανδρών επιφανών, ακόμη και της Πολιτικής, στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε επίσημες επισκέψεις τους. Και ακούω σε αναφορές τους να λένε «εγώ σας μιλάω σαν Έλληνας». Καμμιά φορά η θρασύτητά μου με οδηγεί σε αναίδεια, πηγαίνω και όσο πιο ευγενικά μπορώ τους λέω «ο λογογράφος σας, έγραψε από παραδρομή «σαν Έλληνας» αντί «ως Έλληνας». Αλλά αυτό συνεχίζεται προκλητικά…..Τώρα όμως θα έχω «παραμάσχαλα» το νέο σας λεξικό…κραυγαλέο και επίμονο μάρτυρα υπερασπίσεώς της οργής μου.

ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ: Να λοιπόν που ο προσεκτικός ομιλητής που δεν χρειάζεται να είναι επιφανής, θα πρέπει να έχει ένα γλωσσικό σύμβουλο. Γι ’ αυτό ακριβώς έκανα όλη αυτή την εργασία. Είναι τόσο εύχρηστο, τόσο μικρό αυτό το λεξικό που μπορείς να το έχεις στο τραπέζι σου, στο κομοδίνο του κρεβατιού σου, στο αυτοκίνητό σου. Που μπορεί να το ανοίξει και ένα μικρό παιδί και μάλιστα έτσι τυχαία, σε όποια σελίδα και αν ανοίξει θα βρει κάτι που θα διαπιστώσει ότι διάβασε κάτι που του χρειαζόταν να το ήξερε. Και το διδάσκεται, το μαθαίνει χωρίς τον πιεστικό διδακτισμό. Απλά, ευχάριστα, με ικανοποίηση της επιθυμίας που δημιουργείται από μόνη της στον καθένα που θέλει να μάθει, γιατί πρέπει να ξέρει, γιατί αν δεν ξέρει προαισθάνεσαι ότι κάτι του λείπει.

ΗΛΙΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

iliop@otenet.gr

Η Λ Ι Α Σ Η Λ Ι Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ

Δημοσιογράφος, Συνεργάτης ΜΜΕ, Εφημερίδων, Ιστοσελίδων

ΕΛΛΑΔΟΣ, ΚΥΠΡΟΥ, ΕΥΡΩΠΗΣ, ΗΠΑ, ΚΑΝΑΔΑ, ΑΣΙΑΣ,

ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ, ΑΦΡΙΚΗΣ, ΝΟΤΙΟΥ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

Τσιμισκή 14, Αγία Παρασκευή, 153 43 Αθήνα

Τηλέφωνα 2106002931, φορητό 6977522502,

e-mail iliop@otenet.gr