«Από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, στην «απελευθέρωση» της Ηπείρου»

Την ομιλία του με θέμα «Από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, στην «απελευθέρωση» της Ηπείρου»
ανέπτυξε μπροστά σε ένα πολυπληθές και ενθουσιώδες ακροατήριο ο Σπύρος Ριζόπουλος, το βράδυ της Δευτέρας στην κατάμεστη αίθουσα του ξενοδοχείου Grand Serai στα Ιωάννινα.

Τον ομιλητή προσφώνησαν οι φίλοι του:
Σπύρος Βούλγαρης, καθηγητής Νευροχειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και
Σοφία Κουνενάκη - Εφραίμογλου, πρόεδρος Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού.
Το συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο Όμηρος Τσάπαλος, πολιτικός επιστήμονας - σύμβουλος στρατηγικής.

Ο κ. Ριζόπουλος ξεκινώντας με αφορμή την απελευθέρωση των Ιωαννίνων πριν από 104 χρόνια και τον τρόπο με τον οποίο αυτή επιτεύχθηκε επισήμανε μεταξύ άλλων:
«Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων λοιπόν αλλά και της Ηπείρου αποτελεί ιστορικό ορόσημο για την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Δεν είναι μόνο η επέκταση της χώρας προς τον βορρά και η ενσωμάτωση χιλιάδων Ελλήνων που ο 20ος αιώνας τους βρήκε υπό οθωμανική κυριαρχία. Πολύ περισσότερο αποτελεί το αποτέλεσμα μιας σειράς αποφάσεων και ενός σχεδίου το οποίο συνέλαβε η πολιτική και πολιτειακή ηγεσία και εφαρμόστηκε σε πνεύμα ενότητας και ομοψυχίας.»
Συνδέοντας στη συνέχεια την τότε εποχή με το σήμερα, ο κ. Ριζόπουλος, σημείωσε: «Θα επιχειρήσω όχι μέσα από το βλέμμα του ιστορικού αλλά μέσα από το πρίσμα της στρατηγικής να ξεχωρίσω τα στοιχεία εκείνα που οδήγησαν στην επιτυχία, αναλύοντας τους κομβικούς πυλώνες πάνω στους οποίους κατά την εκτίμησή μου αυτή διαμορφώθηκε. Και πως αυτοί οι πυλώνες παραμένουν το ζητούμενο στην Ήπειρο του σήμερα. Ποιοί είναι; Χρόνος, τεχνολογία, πληροφορία, αντίληψη, τόλμη, συνεννόηση.»
Κατά την πρώτη του δημόσια ομιλία του μπροστά στους κατοίκους της γενέθλιας γης, ο Σπύρος Ριζόπουλος ξεδίπλωσε το όραμά του για τη σημερινή Ήπειρο αλλά κυρίως ανέπτυξε τους βασικούς άξονες με βάση τους οποίους μπορεί να πετύχει το σχέδιο του για μια νέα εποχή στην Περιφέρεια με τα μεγαλύτερα οικονομικά προβλήματα της χώρας.
Χαρακτηριστικά τόνισε μεταξύ άλλων:
«Στη μάχη του Μπιζανίου θυσιάστηκαν και τραυματίστηκαν 264 στρατιώτες. Και το ερώτημα που νομίζω πως θα πρέπει να βασανίζει όσους πολίτες είμαστε σήμερα μαζί αλλά και κάθε υγιή δύναμη εδώ στην Ήπειρο είναι πόσο άξιοι αυτής της ελευθερίας και της θυσίας αποδειχθήκαμε. Έναν αιώνα μετά εκείνοι θα ήταν υπερήφανοι για τη σημερινή μας εικόνα;»
«Πολλές φορές μέσα στη χρονιά που έφυγε προσπάθησα να θίξω την ανάγκη για την επανάσταση της κοινής λογικής που πρέπει να γίνει στην Ήπειρο. Μια επανάσταση που θα γίνει πρώτα από όλα στις καρδιές και το μυαλό μας. Και μια επανάσταση που μοιραία θα μας οδηγήσει προ των ευθυνών μας αλλά θα μας κάνει να απαιτήσουμε ένα διαφορετικό σήμερα για εμάς και τα παιδιά μας.»
«Συχνά επαναλαμβάνω πως ότι δεν αλλάζει πεθαίνει. Και στην Ήπειρο δεν έχει αλλάξει τίποτε.
Ρωτάω λοιπόν; Έναν αιώνα αργότερα, αναπαύονται οι νεκροί του απελευθερωτικού αγώνα με την Ήπειρο να παραμένει σταθερά η τελευταία περιφέρεια στην Ευρώπη; Με την Ήπειρο να καταγράφει ανεργία μεγαλύτερη του μέσου πανελλαδικού όρου;»
«Για τους πολιτικούς επιστήμονες είναι μια εξέλιξη της πολιτικής οργάνωσης οπού οι περιφέρειες σταδιακά θα μεταμορφώνονται μέχρι να πάρουν τη μορφή που παρουσιάζουν οι πολιτείες στις ΗΠΑ και τα ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η μετάφραση του όρου περιφερειάρχης στα αγγλικά είναι governor, δηλαδή κυβερνήτης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο ρόλος του θεσμού της Περιφέρειας απαιτεί τη δυνατότητα να μπορείς να αντιλαμβάνεσαι την Περιφέρεια στο σύνολό της και όχι σαν ένα διευρυμένο χωριό:
είναι αυτό το οποίο αποκαλώ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΤΗΤΑ.
Η έλλειψη ανθρωπίνου δυναμικού στην Τοπική Αυτοδιοίκηση που να έχει αυτή τη λογική έχει περιορίσει τις λειτουργίες των περιφερειαρχών στο να συμπεριφέρονται ως διακινητές κονδυλίων και ως βραχίονας μεταξύ κεντρικής εξουσίας και Δήμων. Είναι μοιραίο σε αυτή τη διαδικασία όσο αθώα περιστερά και να είναι κανείς να θέλει με τη χρήση των κονδυλίων και τη διαχείρισή τους να ελέγξει τις διαδικασίες πελατειακά, ψηφοθηρικά και με όρους διαπλοκής.
Όσο περίεργο και αν σας φαίνεται όμως, ο ρόλος αυτός δεν θα μείνει για πολύ έτσι. Οι προοδευτικές δυνάμεις, από όλους τους χώρους, οι οποίες επιζητούν μεγαλύτερη συμμετοχή των περιφερειών σε ζητήματα κεντρικής πολιτικής σκηνής αυξάνονται και θα είναι ζητούμενο οι τοπικοί άρχοντες να μπορούν να σταθούν στο ύψος αυτού του ρόλου. Πιστεύω ότι στο άμεσο διάστημα θα δούμε να καταργούνται και οι μπαμπούλες – αποκεντρωμένες διοικήσεις, το μακρύ χέρι του κράτους για να παρακολουθεί τις περιφέρειες και να ελέγχει την αυτοδιοίκηση. Σε αυτή τη διαδικασία πρέπει να δούμε τι γίνεται στην Ευρώπη που από δεκαετίες έχει υιοθετήσει ένα περιφερειακό σύστημα οργάνωσης.»
Στη συνέχεια της ομιλίας του ο κ. Ριζόπουλος αναφέρθηκε εξειδικευμένα στα επιμέρους ζητήματα που αντιμετωπίζει η Ήπειρος και οι κάτοικοι της.
«Θέλουμε δουλειές, καλές δουλειές, καλοπληρωμένες δουλειές» είπε χαρακτηριστικά.
Και καταλήγοντας, άνοιξε δημόσια τα χαρτιά του για το μέλλον:
«Όλοι γνωρίζετε τις βλέψεις μου. Δεν έχουν ανακοινωθεί επίσημα γιατί η ζωή είναι πολύ μεγαλύτερη από εμάς. Προτάσσω τις ιδέες αυτές όχι γιατί μπορεί ψήγματά τους να ενεργοποιήσουν ώτα μη ακουόντων αλλά για να συζητηθούν, να ζυμωθούν μεταξύ μας σε επίπεδο πολιτών. Αν η ζωή μας θέλουμε να κινηθεί σε άλλους άξονες πέραν της διαχείρισης της μιζέριας. Μου είπε φίλος δήμαρχος για την πολιτική κατάσταση και τους εκπροσώπους στην Ήπειρο και ότι κλαίμε την εικοσαετία που χάθηκε. Απάντησα στον φίλο δήμαρχο «τα χρόνια που κλαις τα έχεις ήδη χάσει. Φρόντισε να μη κλάψεις και τα χρόνια που θα έρθουν». Έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε κι άλλο; Η πραγματικότητα και η στατιστική δείχνουν ακριβώς το αντίθετο.
Το διακύβευμα αυτή τη στιγμή είναι να απογειώσουμε την Ήπειρο δημιουργώντας τον απόλυτο ορίζοντα. Έχουμε μπροστά μας τρεις κάλπες –βουλευτικές, ευρωπαϊκές και αυτοδιοικητικές- χωρίς να ξέρουμε με ποια σειρά θα γίνουν.
Για αυτό είναι σημαντικό να προτάξουμε τρία στοιχεία:
-Το πρώτο είναι πως οι αλλαγές γίνονται από αυτούς που συμμετέχουν, συνεπώς δεν μπορούμε να δεχόμαστε την αποχή ως πολιτική στάση. Αυτή τη στιγμή το 40% δεν εμφανίζεται στην κάλπη και το 8% ψηφίζει λευκό ή άκυρο. Πράγμα που σημαίνει ότι αφήνετε το 25% να διαμορφώνει πλειοψηφίες και να καθορίζει τη δική σας μοίρα- αφήνετε μια μειονότητα να παίρνει αποφάσεις για εσάς
-Το δεύτερο είναι να μη φοβόμαστε να ρωτήσουμε τα σωστά ερωτήματα, γιατί το μεγαλύτερο ζήτημα με τους εκπροσώπους μας είναι ότι δεν έχουν εικόνα των πραγματικών προβλημάτων, συνεπώς αν δεν είναι τέτοια τα ερωτήματά μας δεν τους δεσμεύουμε σε σχέδια και συγκεκριμένες προτάσεις
-Το τρίτο είναι να μη φοβηθούμε να ανοίξουμε τους ορίζοντές μας παντού. Η εξωστρέφεια δεν είναι ταμπέλα. Είναι νοοτροπία και εδώ που φτάσαμε είναι πια μονόδρομος. Θέλουμε δουλειές, καλές δουλειές και σύγχρονες δουλειές. Να βάλουμε στόχο στην Ήπειρο στο άμεσο μέλλον το στοιχείο της ανεργίας να είναι μονοψήφιο.
Χρειαζόμαστε νέα πρόσωπα, ανθρώπους με γνώση, εμπειρία και διάθεση για προσφορά που να κατανοούν τα διλήμματα και τις προκλήσεις. Πρέπει να τους εντοπίσουμε και να τους παρακινήσουμε να ασχοληθούν με τα κοινά. Είναι ανάμεσά μας. Πολλοί είναι αθόρυβοι, άνθρωποι του μόχθου, επιστήμονες άνθρωποι που δεν τους παίρνει το μάτι σου. Αυτούς έχουμε ανάγκη. Οι τίτλοι, τα γραφεία και οι πολυθρόνες είναι τα παράσημα του αιώνα που έφυγε. Πλέον όσοι ασχοληθούν με τα κοινά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι καλούνται να δώσουν «τη μάχη του συγκεκριμένου». Τη μάχη που οι πολιτικές και οι στρατηγικές κρίνονται από το αποτέλεσμα, από τη βελτίωση της ζωής μας.
Φίλες και φίλοι,
Στη μάχη αυτή δεν προσερχόμαστε ως στρατηγοί, ως επιτελάρχες, αλλά ως φαντάροι. Αυτός που θα την υπηρετήσει θα πρέπει να το κάνει με αυταπάρνηση, με σεβασμό στην κοινωνία και με ήθος απολογητικό. Όποιος πιστεύει ότι θα έρθει ως σωτήρας και θα κοιτάξει αλαζονικά τη δική του μακροημέρευση μπορεί να είναι βέβαιος ότι οι αντοχές και ανοχές των Ηπειρωτών έχουν εξαντληθεί.
Μπιζάνι. 264. Σήμερα είμαστε πολλοί περισσότεροι.
Κι αν αναρωτηθούμε αν εκείνοι που έπεσαν νεκροί θα το ξανακάνανε εσείς που είστε εδώ ξέρετε ήδη την απάντηση. Και η απάντηση είναι ναι.
Όσο θριαμβεύει ο τραμπουκισμός σε όλες τις παρατάξεις από μία μικρή ασήμαντη μειονότητα τόσο φουντώνει εσωτερικά σε μας, τους πολλούς, ο αλτρουισμός!
Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται οι πολιτικοί μας σήμερα είναι ότι όσο εκείνοι βυθίζονται στον κυνισμό τόσο οι υπόλοιποι εμείς δεν θέλουμε να πεθάνουμε πνιγμένοι μέσα σε αυτόν. Η απάντηση λοιπόν της σημερινής εκδήλωσης είναι η εξής: οι Ηπειρώτες διψάμε για ελπίδα, οργανώνουμε τη στρατηγική μας με γνώμονα τη σύνεση και την ανιδιοτέλεια αφήνοντας πίσω τα μικροσυμφέροντα, κομματικά και μη, διαμορφώνοντας τους Νέους Ορίζοντες της Ηπείρου.
Στέλνουμε το μήνυμα ξεκάθαρα: τα χρόνια που χάθηκαν δεν μπορούμε να τα ξανακερδίσουμε αλλά σίγουρα μπορούμε να κερδίσουμε το μέλλον.»

 Ομιλία Σπύρου Ριζόπουλου στα Ιωάννινα, 26 Φεβρουαρίου


Απελευθέρωση Ιωαννίνων – Απελευθέρωση Ηπείρου

Σε εκδηλώσεις όπως η σημερινή είθισται -ορθά- να ακούγονται λόγια υπερηφάνειας, λόγια εθνικής ανάτασης και να διαβάζονται χρονικά που διηγούνται το έπος του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, της κατάληψης του Μπιζανίου και της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων μετά από σχεδόν πέντε αιώνες δουλείας.
Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων λοιπόν αλλά και της Ηπείρου αποτελεί ιστορικό ορόσημο για την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Δεν είναι μόνο η επέκταση της χώρας προς τον βορρά και η ενσωμάτωση χιλιάδων Ελλήνων που ο 20ος αιώνας τους βρήκε υπό οθωμανική κυριαρχία. Πολύ περισσότερο αποτελεί το αποτέλεσμα μιας σειράς αποφάσεων και ενός σχεδίου το οποίο συνέλαβε η πολιτική και πολιτειακή ηγεσία και εφαρμόστηκε σε πνεύμα ενότητας και ομοψυχίας.
Θα επιχειρήσω όχι μέσα από το βλέμμα του ιστορικού αλλά μέσα από το πρίσμα της στρατηγικής να ξεχωρίσω τα στοιχεία εκείνα που οδήγησαν στην επιτυχία, αναλύοντας τους κομβικούς πυλώνες πάνω στους οποίους κατά την εκτίμησή μου αυτή διαμορφώθηκε. Και πως αυτοί οι πυλώνες παραμένουν το ζητούμενο στην Ήπειρο του σήμερα. Ποιοί είναι; επιτυχή έκβαση: Χρόνος, τεχνολογία, πληροφορία, αντίληψη, τόλμη, συνεννόηση.
Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων αποδείχθηκε μια από τις πλέον περίπλοκες επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού. Κατά βάση επρόκειτο για μια σκληρή και άνιση μάχη με τον χρόνο.

Στοιχείο πρώτο λοιπόν: χρόνος. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ήπειρο ήταν κατά βάση μια άνιση μάχη προκειμένου να δημιουργηθούν τετελεσμένα. Διότι όσα πράγματα και αν σκεφτόμαστε ή σχεδιάζουμε τίποτα δεν έχει προστιθέμενη αξία αν δεν γίνει στον κατάλληλο χρόνο. Αυτή η μάλλον αυτονόητη παραδοχή ήταν και το μεγάλο ζητούμενο για την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία το φθινόπωρο του 1912. Η Ελλάδα είχε επιτυχώς συμμαχήσει με τη Σερβία, τη Βουλγαρία και το Μαυροβούνιο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πέρα από τον κοινό εχθρό όμως, υπήρχε η ανάγκη ο ένας σύμμαχος να προλάβει τον άλλο στην κατάληψη εδαφών. Και ενώ το μέτωπο της Μακεδονίας ήταν ένα πετυχημένο πεδίο τα πράγματα είχαν «κολλήσει» στην Ήπειρο. Τα οχυρωματικά έργα στην περιοχή του Μπιζανίου καθυστερούσαν πολύ τον στρατό. Το κρίσιμο ραντεβού με τον χρόνο ήταν η ανακωχή. Καμία ουσιαστική αξία δεν θα είχαν οι θυσίες των στρατιωτών μας αν μέχρι την ανακωχή η Ήπειρος και τα Γιάννενα ειδικότερα δεν είχαν απελευθερωθεί. Χωρίς αυτά η Ελλάδα θα έχανε ένα καίριο χαρτί στη διπλωματική σκακιέρα  και την διανομή των εδαφών. Το στοιχείο του χρόνου διέβλεψε πρωτίστως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος μετέβη στο μέτωπο και βεβαίως ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος αλλά και τα μέλη του Επιτελείου οι οποίοι είχαν και την επιχειρησιακή εποπτεία και αντίληψη.

Στοιχείο δεύτερο: Τεχνολογία. Καμία επιχείρηση του ελληνικού στρατού, ιδίως δε αυτές της Ηπείρου δεν θα είχε στεφθεί με επιτυχία αν δεν είχαν γίνει ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία τόσο της χώρας όσο και του στρατεύματος. Συχνά όταν μιλάμε για την ιστορία εστιάζουμε στις μεγάλες νίκες και το πάνθεον των ηρώων αλλά σπάνια εξετάζουμε την επίμονη και επίπονη προετοιμασία που χρειάστηκε προκειμένου οι άθλοι αυτοί να ολοκληρωθούν με επιτυχία. Χρειάστηκαν οι τολμηρές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Βενιζέλου για να γίνει το τεχνολογικό άλμα και να εφοδιαστεί το στράτευμα με νέο εξοπλισμό. Στοιχείο κλειδί αυτού του σχεδίου ήταν η ανάδειξη έμπειρων αλλά και ταλαντούχων στελεχών τα οποία εκπαιδεύτηκαν στην Γερμανία αξιοποιώντας τα νέου τύπου οπλικά συστήματα και τις πλέον σύγχρονες θεωρίες πολέμου και κατανοούσαν την νέα εποχή στην οποία έμπαιναν. Με τα πυροβόλα όπλα, την άρτι γεννηθείσα αεροπορία αλλά και τις νέες τακτικές άλλαξε ριζικά η φύση του πολέμου. Αν αυτό δεν είχε γίνει τότε κατανοητό από τις πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες το αποτέλεσμα που σήμερα γιορτάζουμε δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ήταν αυτό που ήταν.
Στοιχείο τρίτο: Η πληροφορία. Η κατοχή πληροφοριών υπήρξε διαχρονικά συστατικό στοιχείο των πολέμων. Πλέον όμως με τη χρήση της τεχνολογίας θα είχε καθοριστικό ρόλο για την έκβαση μιας αναμέτρησης.
Αυτή την ποιοτική διαφορά διέγνωσαν τα δύο ευζωνικά τάγματα, υπό τους Ιωάννη Βελισσαρίου και Γεώργιο Ιατρίδη, τα οποία παρά την εντολή να σταματήσουν στην Πεδινή, προχώρησαν ανατολικά του χωριού Κοσμηρά και κατευθύνθηκαν προς τα Γιάννενα. Η καταστροφή των τηλεγραφικών και τηλεφωνικών δικτύων ήταν αυτή που οδήγησε τους Τούρκους στην πόλη να πιστέψουν πως το Μπιζάνι είχε καταληφθεί από τον Ελληνικό Στρατό και να παραδώσουν την πόλη. Υπό άλλες συνθήκες οι δυνάμεις μας μπορεί να είχαν καθηλωθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα  και βεβαίως να είχαμε χάσει το ιστορικό ραντεβού της ανακωχής, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις αξιώσεις της χώρας στο διπλωματικό πεδίο.

Στοιχείο τέταρτο: Αντίληψη. Αυτό που περιγράφουμε συχνά ως η μεγάλη εικόνα. Από το να κατανοηθεί η θέση της χώρας στο σύγχρονο κόσμο μέχρι τις ελάχιστες κινήσεις που έπρεπε να γίνουν σε τακτικό επίπεδο και στη μάχη σώμα με σώμα, όλα έπρεπε να υπακούσουν σε μια γενικότερη στρατηγική.

Στοιχείο πέμπτο: Τόλμη. Αυτή η φλόγα και του τελευταίου στρατιώτη να υπηρετήσει ένα υψηλότερο ιδανικό. Τόλμη για να υπερβεί κανείς τον εαυτό του αλλά και σκληρή καρδιά για τους υπευθύνους, οι οποίοι ήξεραν ότι εξαιτίας αυτού του ιδανικού πολλοί δεν θα γύριζαν στα σπίτια τους. Τότε υπήρχε η έννοια της θυσίας για κάτι πολύ μεγαλύτερο.

Πριν φτάσω στη συνεννόηση, θα μου επιτρέψετε να επιμείνω σε κάτι που συχνά «θάβεται» μέσα στην συναρπαστική ροή των γεγονότων. Μιλώ φυσικά για τον απλό, τον αδούλωτο Ηπειρώτη ο οποίος φρόντισε να είναι συνεπής στο ραντεβού του με την Ιστορία, προετοιμάζοντας αρκετές δεκαετίες πριν το έδαφος. Καλλιέργησε και ενίσχυσε την εθνική συνείδηση του, χάρη στα γράμματα και τους εθνικούς ευεργέτες.
Ως παιδί δασκάλου αλλά και ο ίδιος ως δάσκαλος δεν θα μπορούσα να μην συγκινούμαι από την αυταπάρνηση και τον ζήλο των δασκάλων και των ιερέων που έδρασαν στη σκλαβωμένη Ήπειρο, άνοιξαν σχολεία και ιεροδιδασκαλεία ακολουθώντας την επιταγή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού που έζησε και μαρτύρησε σε αυτά τα χώματα. Το φυσικό αποτέλεσμα αυτής της γιγαντιαίας συλλογικής συνείδησης και αφύπνισης ήταν τόσο η ενίσχυση της πίστης όσο και της αίσθησης  καταγωγής αλλά και πεπρωμένου. Σε αυτά προστέθηκε η ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας τόσο εκείνων που έμειναν όσο και εκείνων που έφυγαν.
Ξενιτιά λοιπόν: Μια λέξη που πονάει πάντα, που ξύνει παλιές πληγές. Ποιο σπίτι δεν έχει μια ιστορία από κάποιον δικό του που έφυγε για να διηγηθεί. Λιβόρνο, Βενετία, Τεργέστη, Βιέννη, Οδησσός, Δούναβης έγιναν κέντρα που οι απόδημοι Ηπειρώτες εργάστηκαν, πρόκοψαν και συνέβαλαν καθοριστικά τόσο στην ανόρθωση της γενέθλιας γης όσο και του μικρού ελληνικού κράτους που ετοιμαζόταν για τη «Μεγάλη Εξόρμηση» του 1912-1913.
Γηροκομεία, νοσοκομεία, ευαγή ιδρύματα, τυπογραφεία, σχολεία, ανώτατα πνευματικά ιδρύματα όλα έγιναν πράξη χάρη στις ευεργεσίες τους. Δεν επεκτείνομαι για ένα και μόνο λόγο: θέλω να γίνει κτήμα μας, κτήμα όσων αγαπούν την Ήπειρο πως η απελευθέρωση και η ενσωμάτωση της στον εθνικό κορμό δεν ήταν μια σειρά από συμπτώσεις, δεν συνέβησαν τυχαία γεγονότα.
Στη μάχη του Μπιζανίου θυσιάστηκαν και τραυματίστηκαν 264 στρατιώτες. Και το ερώτημα που νομίζω πως θα πρέπει να βασανίζει όσους πολίτες είμαστε σήμερα μαζί αλλά και κάθε υγιή δύναμη εδώ στην Ήπειρο είναι πόσο άξιοι αυτής της ελευθερίας και της θυσίας αποδειχθήκαμε. Έναν αιώνα μετά εκείνοι θα ήταν υπερήφανοι για τη σημερινή μας εικόνα;
Πολλές φορές μέσα στη χρονιά που έφυγε προσπάθησα να θίξω την ανάγκη για την επανάσταση της κοινής λογικής που πρέπει να γίνει στην Ήπειρο.
Μια επανάσταση που θα γίνει πρώτα από όλα στις καρδιές και το μυαλό μας. Και μια επανάσταση που μοιραία θα μας οδηγήσει προ των ευθυνών μας αλλά θα μας κάνει να απαιτήσουμε ένα διαφορετικό σήμερα για εμάς και τα παιδιά μας.
Συχνά επαναλαμβάνω πως ότι δεν αλλάζει πεθαίνει. Και στην Ήπειρο δεν έχει αλλάξει τίποτε.
Ρωτάω λοιπόν; Έναν αιώνα αργότερα, αναπαύονται οι νεκροί του απελευθερωτικού αγώνα με την Ήπειρο να παραμένει σταθερά η τελευταία περιφέρεια στην Ευρώπη; Με την Ήπειρο να καταγράφει ανεργία μεγαλύτερη του μέσου πανελλαδικού όρου;
Φτάνω λοιπόν στο κομβικό σημείο: τη συνεννόηση. Δεν αναφέρομαι στη συναίνεση ως δομικό στοιχείο διότι πιστεύω πως η συνεννόηση προηγείται όταν η συμπεριφορά των ανθρώπων είναι υγιής. Για να συναινούμε πρέπει πρώτα να μπορούμε να συνεννοηθούμε.
Συνεννόηση λοιπόν: υπάρχει μια χαρακτηριστική εικόνα από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Τραβήχτηκε στο χάνι Εμίν Αγά, που ήταν το ελληνικό στρατηγείο. Στη φωτογραφία κεντρικό πρόσωπο είναι ο αρχιστράτηγος και διάδοχος Κωνσταντίνος. Αριστερά του βρίσκεται ο οδηγός του Π. Καραπάνος και ανάμεσα τους, ο επιστήθιος φίλος του και μετέπειτα πρωθυπουργός και δικτάτορας της χώρας, λοχαγός του μηχανικού Ιωάννης Μεταξάς, που ανήκε στο επιτελείο. Στη φωτογραφία διακρίνονται επίσης ο αντισυνταγματάρχης Δούσμανης, ο λοχαγός Παπακωνσταντίνος και ο βενιζελικός υποστράτηγος Δαγκλής, μετέπειτα μέλος της Τριανδρίας της Θεσσαλονίκης. Η φωτογραφία αυτή είναι η επιτομή της συλλογικότητας, όπου ανεξαρτήτως ιδεολογίας και πολιτικών καταβολών τα καλύτερα μυαλά της γενιάς τους συνεργάζονται για τον κοινό αγώνα. Η ίδια ομάδα της φωτογραφίας θα βρεθεί στις φλόγες του Εθνικού Διχασμού δύο χρόνια μετά – τη συνέχεια την ξέρετε.
Πάμε τώρα στο σήμερα. Ξέρετε, ο σημερινός κόσμος, ο κόσμος του 21ου αιώνα είναι ένας συναρπαστικός κόσμος που μας περιμένει να τον ανακαλύψουμε. Μέσα στις επόμενες δεκαετίες θα δούμε ασθένειες αιώνων να εξαφανίζονται, θα ανακαλύψουμε αστρικά συστήματα, θα υιοθετήσουμε πράσινα μοντέλα παραγωγής, τα ρομπότ θα απαλλάξουν τον άνθρωπο από τη χειρωνακτική εργασία, διατηρείται η προσδοκία πως η απόλυτη φτώχεια θα εξαλειφθεί. Μαζί με αυτά τα καλά νέα θα προκύψουν και νέες προκλήσεις για την ανθρώπινη σκέψη: νέα ηθικά διλήμματα, γήρανση του πληθυσμού, ασθένειες πολύ πιο φονικές, βακτήρια ανθεκτικά στα φάρμακα, επαυξημένη πραγματικότητα που μπορεί να απειλεί τις ελευθερίες μας.
Αυτά που περιέγραψα δεν είναι κινέζικα. Είναι η πραγματικότητα που περιβάλλει- είναι το μέλλον που έρχεται. Και θέλω να πιστέψετε πως όπως σήμερα, έτσι και πριν από 100 χρόνια, με τον ίδιο ζήλο, τον ίδιο ενθουσιασμό, ίσως τον ίδιο φόβο, άνθρωποι σαν εμάς, Ηπειρώτες, υποδέχονταν εκείνο τον εξίσου συναρπαστικό και μοιραίο 20ο αιώνα. Η κατάρρευση εκείνου του παλαιού κόσμου των Αυτοκρατοριών, της χειρωνακτικής και σκληρής εργασίας, της δυσκολίας των μετακινήσεων ήταν πολύ πιο εκκωφαντική από αυτό που ζούμε σήμερα. Διότι αυτό ήταν το μοντέλο τουλάχιστον αιώνων, ίσως και χιλιετηρίδων. Ποιος θα πίστευε από εκείνους τους ανθρώπους ότι δυο γενιές μετά την απελευθέρωσή τους, θα υπήρχαν δρόμοι που θα ένωναν τα Γιάννενα με τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα μέσα σε λίγες ώρες;
Κι αν εκείνους τους ανθρώπους, που πέρασαν δια πυρός και σιδήρου εκ των υστέρων τους δικαιολογούμε για τα όποια λάθη και τις παραλείψεις για τη σημερινή εικόνα της Ηπείρου, ποιος θα δικαιολογήσει εμάς στα μάτια των παιδιών και των εγγονιών μας για την ανοχή σε αυτή τη στασιμότητα; Οι Ηπειρώτες του 1912 είχαν μπροστά τους ένα νέο, άγνωστο κόσμο που δεν μπορούσαν να προβλέψουν. Το διαδίκτυο της εποχής τους ήταν τα τυπογραφεία, οι βιβλιοθήκες και τα σχολεία. Και όμως προετοιμάστηκαν. Κράτησαν ζωντανή την ταυτότητά τους, βγήκαν στον κόσμο, μεγαλούργησαν και στήριξαν μια αναπτυξιακή προσπάθεια που ετοίμασε την Ήπειρο, που ετοίμασε την Ελλάδα.
Εμείς σήμερα έχουμε απείρως περισσότερες δυνατότητες. Σχεδόν χαρτογραφούμε το κοντινό μας μέλλον. Χάρη στις νέες τεχνολογίες μπορούμε να κεφαλαιοποιήσουμε τη γνώση σε κάθε τομέα της οικονομίας. Να προσφέρουμε υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, να τονίσουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα.
Πώς εμείς θα υποδεχθούμε τον νέο κόσμο που έρχεται χωρίς να προετοιμάσουμε την Ήπειρο για μια εποχή που η εξωστρέφεια θα είναι συνώνυμη της επιβίωσης;
Τι θα χρειαστούμε; Χρόνο, τεχνολογία, πληροφορία, αντίληψη, τόλμη, συνεννόηση.
Δείτε πόσο μοιάζουν οι εποχές.
Για να ετοιμάσουμε όλα αυτά που περιέγραψα πρέπει εμείς, στη δική μας μάχη να πολεμήσουμε με έμφαση σε ακριβώς αυτά τα χαρακτηριστικά:
Χρόνος: Μας συμβαίνει ότι και το 1913. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να τον αφήσουμε να χαθεί, πρέπει να είμαστε συνεπείς στο ραντεβού με την Ιστορία. Τότε το ζητούμενο ήταν ο ανταγωνισμός για εδάφη. Σήμερα ο ανταγωνισμός για επενδύσεις και θέσεις εργασίας. Είναι ένας εξίσου σημαντικός αγώνας και είναι αγώνας επιβίωσης.
Τεχνολογία: Ότι ήταν το πυροβολικό για τον στρατό το 1913 είναι σήμερα για εμάς οι νέες μέθοδοι παραγωγής, τα τυποποιημένα προϊόντα, τα logistics, η εξόρυξη των φυσικών πόρων. Δρόμοι, δίκτυα μεταφορών, αεροπλάνα είναι στη διάθεσή μας αρκεί να εκπονήσουμε ένα ρεαλιστικό αναπτυξιακό πλάνο.
Πληροφορία: Διαδίκτυο, ψηφιακές πολιτικές, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, διασύνδεση και των πλέον απομακρυσμένων σημείων. Πλέον μπορούμε να συγκρίνουμε εύκολα και να ακολουθήσουμε τα πλέον επιτυχημένα παραδείγματα ευφυούς χρήσης και εξοικονόμησης πόρων.
Αντίληψη: Μην έχουμε την αυταπάτη ότι οι πολιτικοί ταγοί που έχτισαν αυτό το μοντέλο θα το αλλάξουν. Δεν μπορούν. Κάποιοι είναι σε άρνηση γιατί απλά δεν κατανοούν τι έρχεται, κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι είναι ισόβιοι μονάρχες.
Τόλμη: Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για μεγάλες, γενναίες και επίπονες μεταρρυθμίσεις. Έτσι μόνο θα υποδεχτούμε το νέο, έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας, έχοντας θωρακίσει τους ευάλωτους συμπολίτες μας, έχοντας τη γενναιότητα να μιλήσουμε για τα κακώς κείμενα. Οι Ηπειρώτες ξεχάσαμε να μιλάμε χωρίς φόβο για αυτά που φοβόμαστε.
Συνεννόηση: Η συνεννόηση τότε κέρδισε έναν πόλεμο. Το μεγάλο κενό στο πολιτικό σύστημα σήμερα είναι η παρωχημένη αντίληψη ότι ο κοινοβουλευτισμός και η αυτοδιοίκηση είναι δύο παράλληλες διαδικασίες οι οποίες λειτουργούν αυτόνομα. Οι νέες προκλήσεις για την Ήπειρο απαιτούν την απόλυτη συνεννόηση των δύο διαμορφώνοντας μια κοινή ατζέντα βάζοντας πρώτα την Ήπειρο. Σε αυτή τη συνεννόηση κομβικό στοιχείο είναι η αντίληψη του πως έχει αλλάξει η Τοπική Αυτοδιοίκηση με τον Καλλικράτη. Η ίδια σχέση θα αλλάξει ριζικά όταν γίνει μια γενναία αναθεώρηση του Συντάγματος. Η συνεννόηση πρέπει να επικαιροποιείται όπως επικαιροποιούνται και οι μάχες που πρέπει να αντιμετωπίσει.
Δεν είναι του παρόντος και σε αυτό το χώρο η συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση γιατί έχει πολύ δρόμο ακόμα. Απεναντίας είναι περισσότερο επίκαιρη παρά ποτέ η συνειδητοποίηση του τι ακριβώς άλλαξε ο Καλλικράτης, γιατί αμφιβάλλω αν εκείνοι που υπηρετούν τον θεσμό του περιφερειάρχη το έχουν αντιληφθεί.
Και εξηγώ: για τους πολιτικούς επιστήμονες είναι μια εξέλιξη της πολιτικής οργάνωσης οπού οι περιφέρειες σταδιακά θα μεταμορφώνονται μέχρι να πάρουν τη μορφή που παρουσιάζουν οι πολιτείες στις ΗΠΑ και τα ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η μετάφραση του όρου περιφερειάρχης στα αγγλικά είναι governor, δηλαδή κυβερνήτης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο ρόλος του θεσμού της Περιφέρειας απαιτεί τη δυνατότητα να μπορείς να αντιλαμβάνεσαι την Περιφέρεια στο σύνολό της και όχι σαν ένα διευρυμένο χωριό:
είναι αυτό το οποίο αποκαλώ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΤΗΤΑ.
Η έλλειψη ανθρωπίνου δυναμικού στην Τοπική Αυτοδιοίκηση που να έχει αυτή τη λογική έχει περιορίσει τις λειτουργίες των περιφερειαρχών στο να συμπεριφέρονται ως διακινητές κονδυλίων και ως βραχίονας μεταξύ κεντρικής εξουσίας και Δήμων. Είναι μοιραίο σε αυτή τη διαδικασία όσο αθώα περιστερά και να είναι κανείς να θέλει με τη χρήση των κονδυλίων και τη διαχείρισή τους να ελέγξει τις διαδικασίες πελατειακά, ψηφοθηρικά και με όρους διαπλοκής.
Όσο περίεργο και αν σας φαίνεται όμως, ο ρόλος αυτός δεν θα μείνει για πολύ έτσι. Οι προοδευτικές δυνάμεις, από όλους τους χώρους, οι οποίες επιζητούν μεγαλύτερη συμμετοχή των περιφερειών σε ζητήματα κεντρικής πολιτικής σκηνής αυξάνονται και θα είναι ζητούμενο οι τοπικοί άρχοντες να μπορούν να σταθούν στο ύψος αυτού του ρόλου. Πιστεύω ότι στο άμεσο διάστημα θα δούμε να καταργούνται και οι μπαμπούλες – αποκεντρωμένες διοικήσεις, το μακρύ χέρι του κράτους για να παρακολουθεί τις περιφέρειες και να ελέγχει την αυτοδιοίκηση. Σε αυτή τη διαδικασία πρέπει να δούμε τι γίνεται στην Ευρώπη που από δεκαετίες έχει υιοθετήσει ένα περιφερειακό σύστημα οργάνωσης.
Αυτό το φθινόπωρο στα Γιάννενα είχαμε ένα αναπτυξιακό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ και ένα προσυνέδριο της ΝΔ. Παρακολούθησα και τα δύο. Στο πρώτο από την επικοινωνιακή παρουσία του υπουργικού συμβουλίου και μόνο καταλάβαινε κανείς ότι  το μήνυμα είναι στηρίζουμε ένα ισχυρό, ελεγχόμενο, κομματικό κεντρικό. Στο προσυνέδριο της ΝΔ το οποίο είχε ρόλο καθαρά θεματικό ασχολούμενο με τη δημόσια υγεία, υπήρχε μια άλλη λογική. Ισχυρό κράτος μεν αλλά συνδιαμόρφωση δομών δημόσιας υγείας σε συνεργασία με τις Περιφέρειες.
Προσωπικά είμαι οπαδός της δεύτερης λογικής και μπορώ να σας πω ότι είμαι ακόμα πιο τολμηρός γιατί πιστεύω ότι όταν υπάρχει συνδιαχείριση δεν υπάρχει διαχείριση.
Πιστεύω στην απόλυτη αποκέντρωση ευθυνών και των κονδυλίων που απαιτούνται προς τις περιφέρειες. Και αν η συζήτηση αυτή επεκταθεί δεν μπορεί να παραμείνει μόνο σε ένα τομέα. Θα γίνει μπούσουλας για όλους εξαιρώντας την άμυνα και την εξωτερική πολιτική.
Αφού περιέγραψα γιατί η περιφερειακότητα είναι μονόδρομος θα χρησιμοποιήσω ένα από τα έξι στοιχεία που ανέφερα για τον πόλεμο πριν, αυτό της αντίληψης, παραθέτοντας συγκεκριμένα παραδείγματα του πως παίρνει κανείς αποφάσεις όταν αντιλαμβάνεται την έννοια της περιφερειακότητας. Το πρώτο μου παράδειγμα είναι οι δρόμοι. Ενώ γλεντάμε για τους νέους οδικούς άξονες ήδη φαίνεται πως η χάραξη που ακολουθήθηκε δεν είχε χαρακτήρα περιφερειακότητας και αυτό πως αποδεικνύεται. Θα σας πω αμέσως. Αν είχε γίνει με αυτό το κριτήριο δεν θα ήταν αυτοσκοπός οι φθηνότερες ορεινές απαλλοτριώσεις. Διαλέξαμε μεταξύ φτηνού-ακριβού και χάσαμε τον τουρισμό, με τρόπο που θα αναλύσω παρακάτω, γιατί η αρχική χάραξη ήταν παραλιακή. Και μαζί χάσαμε και τις κάθετες συνδέσεις. Σήμερα θα κάναμε συζήτηση για πολιτικές ενοποίησης του παραλιακού μετώπου. Αυτό είναι ένα παράδειγμα για κάτι το οποίο ήταν ακριβή λύση και τότε και σήμερα. Μόνο που σήμερα η πραγματικότητα επιβάλλει να υλοποιηθεί αν θέλουμε αναπτυξιακό αντίκρισμα. Και ένας θεός ξέρει τώρα με τι είδους προσαρμοσμένες υποδομές.
Άλλο παράδειγμα: Δόμπολη. Στα Γιάννενα το ξέρετε πάρα πολύ καλά. Αποτελεί κλασική περίπτωση όπου η περιφερειακότητα και η συνεννόηση λείπουν. Αυτό που το τότε πανεπιστήμιο ήταν -η πύλη μας στην εξωστρέφεια και τη γνώση σήμερα είναι ένα ερείπιο μέσα στην πόλη. Στο πλαίσιο της συνεννόησης αντί να υπάρχει μια διαρκής απολογία των αρμοδίων επιβάλλεται συνεργασία της Αυτοδιοίκησης με τους βουλευτές προκειμένου να περάσει μια τροπολογία που να επιτρέπει την κατεδάφιση χωρίς να χαθεί ο συντελεστής δόμησης.
Απόδειξη αυτού που λέω είναι ότι πριν λίγες μέρες το ΣτΕ γνωμοδότησε θετικά για ουρανοξύστες στην παραλία του Ελληνικού κατά παρέκκλιση των πολεοδομικών κανονισμών επικαλούμενο δημόσιο συμφέρον. Δεν ρωτάω καν γιατί θα πρέπει να αποφασίζουν οι Υπουργοί και όχι η Περιφέρεια για τέτοια θέματα. Ρωτάω πόσο δύσκολο θα ήταν όλοι οι αιρετοί υπό το παρόν καθεστώς να προωθήσουν μια τροπολογία.
Μια τέτοια επένδυση στη Δόμπολη αν ξεπερνούσε τα γραφειοκρατικά εμπόδια θα απαιτούσε συγκοινωνιακή μελέτη. Εδώ είναι που η περιφερειακότητα θα έπαιζε ρόλο κλειδί καθώς θα ήταν μυωπικό να δει κάποιος την επιρροή μόνο στην πόλη των Ιωαννίνων και να μη μελετήσει συνολικά την επιβάρυνση στην έξοδο προς την περιφερειακή, στο έκτρωμα που σχεδιάζεται στη Νιάρχου, και την έξοδο Σκλίβανη και Τερόβου.
Δείτε τι συμβαίνει στην Αττική Οδό η οποία λειτουργεί κοντά 20 χρόνια και έχει καταστεί ανεπαρκής. Μποτιλιάρει καθημερινά, καθώς προβλέφθηκε μόνο ένα ρεύμα στην έξοδο προς την Αθηνών Λαμίας.  Αυτό θα συμβεί πολύ νωρίτερα εκεί που συγκλίνει η Εγνατία με την Ιόνια οδό. Δεν μπορείς να σχεδιάζεις δημόσια έργα χωρίς να αντιλαμβάνεσαι το σύνολο της έκτασης των πραγμάτων.

Τρίτο παράδειγμα. Γίνεται πολύς λόγος για τον τουρισμό και τις αεροπορικές συνδέσεις και κανείς δεν κάνει λόγο για τις πολιτικές που εφαρμόζουμε για να δημιουργήσουμε προορισμούς, το περίφημο destination branding. Αν αυτό δεν γίνει σωστά το τουριστικό προϊόν δεν πωλείται στο ύψος που πρέπει και φυσικά δεν έχεις τις δουλείες που αυτό γεννά. Τουρισμός δεν είναι μόνο σερβιτόροι και ξενοδόχοι. Αλλιώς καταλήγεις σε αυτό που άρρωστα αναπτύχθηκε ως αγροτουρισμός.  Αυτή τη στιγμή η Ήπειρος είναι ελκυστική για τριήμερα. Λέμε με στόμφο στις γιορτές «βουλιάξαν τα Γιάννενα»- και τις υπόλοιπες ημέρες;
Έχουμε τον μισό Αμβρακικό στην Άρτα να διαμορφώνει μια φυσική μαρίνα η οποία συνεχίζει στις παραλίες της Πρέβεζας και ολοκληρώνεται με τις παραλίες της Θεσπρωτίας. Και είμαστε στο έλεος του προγραμματισμού άλλων περιφερειών. Θυμάμαι τη δεκαετία του ’80 πηγαίναμε στην ταβέρνα του Αποστόλη στην Καστροσυκιά στην Πρέβεζα, ο οποίος μας έλεγε μπείτε μέσα μαγειρέψτε μόνοι σας, χρέωνε ότι ήθελε και είχε και την αυτογνωσία στην ταμπέλα να γράφει ο «κλέφτης».
Αν αυτό είναι το πρότυπό μας στη μόνη περιφέρεια που μπορεί να έχει 12 μήνες  τουρισμό, τότε πάμε καλά. Μόνο υπό το πρίσμα της περιφερειακότητας που δεν υπάρχουν τα όρια των νομών μπορεί να συλληφθεί και να υλοποιηθεί ένα σχέδιο αρχιτεκτονικής ανάπλασης του παράλιου μετώπου με ενσωμάτωση των μικρών παραλιών. Κι όταν θα κάνεις αυτά τα σχέδια που πιστέψτε με δεν είναι τόσο δύσκολα όσο ακούγονται τότε θα κάνεις τις συνδέσεις και θα δημιουργήσεις ένα θεματικό θερινό τουριστικό άξονα.
Φυσικά αυτός ο τουριστικός άξονας πάει χέρι-χέρι με τον θεματικό χειμερινό άξονα της Πίνδου. Η θεματική σύλληψη του ορεινού όγκου από το υπουργείο Οικονομικών ξεκίνησε να παίρνει σάρκα και οστά με επικεφαλής τον Χρήστο Φώλια, έναν άνθρωπο με περγαμηνές και διεθνή αντίληψη, έναν επιτυχημένο επιχειρηματία, ο οποίος διατύπωσε ένα απλό ερώτημα- όταν ταξιδεύουμε στις Άλπεις και με δεδομένο ότι ο όγκος χωρίζεται σε τέσσερις χώρες γιατί δεν τις διακρίνουμε;  Το πρόγραμμα είχε μια επιτυχία-  έβαλε τους νομάρχες να συνεννοηθούν μεταξύ τους, ωστόσο επειδή έλειπε η περιφερειακότητα δεν φτάσαμε στο επιθυμητό επίπεδο. Τώρα μπορούμε να αντιληφθούμε την Πίνδο από την Άρτα ως τα Γιάννενα ως ένα προορισμό, με ένα χωροταξικό και ένα μοντέλο ανάπτυξης για να δημιουργήσουμε τον αντίστοιχο πόλο έλξης.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά και τις δεσμεύσεις της Natura, να δημιουργήσουμε υποδομές για rafting, πεζοπορία, αναρρίχηση, επιπρόσθετα χιονοδρομικά κέντρα, ξενοδοχεία υψηλών προδιαγραφών κτλ.
Με τους δυο πυλώνες τουρισμού και μαζί τον πολιτισμό διαμορφώνεται ένα τελικό πλαίσιο υποδομών σύνδεσης και βοηθάς να αναπτυχθεί στα πλαίσια της περιφερειακότητας περισσότερα από ένα σημεία. Δεν κατάλαβα ποτέ γιατί δεν μπορούσαμε να πολλαπλασιάσουμε το μικρό θαύμα του Μετσόβου. Δεν κατάλαβα ποτέ γιατί δεν εξελίχθηκαν έτσι τα Τζουμέρκα και το Βουργαρέλι. Στη διαμόρφωση προορισμού και προϊόντος- όπως στην ακτογραμμή- δεν έχουμε το ένα απέναντι στο άλλο αλλά το ένα συν ένα ίσον πενήντα. Σε αυτή την Ήπειρο δεν έρχεται κανείς ένα βράδυ ή μόνο Χριστούγεννα.
Είπα πριν για τον τουρισμό ότι πάει χέρι-χέρι με τον πολιτισμό. Και είπα πρόσφατα σε συνέντευξή μου ότι πρέπει να δοθεί μάχη για το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης κόντρα στο λόμπι της Επιδαύρου. Μια αναστηλωμένη Δωδώνη, σωστά συνδεδεμένη με τους θεματικούς τουριστικούς άξονες, με την Νικόπολη και το νεκρομαντείο είναι δυνητικά κορυφαίος προορισμός. Φανταστείτε να μπορεί το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού να αξιοποιήσει αυτούς τους χώρους, τι προστιθέμενη αξία θα δώσει στην περιοχή.
Εδώ θέλω να κάνω μία ειδική αναφορά σε μία περιοχή της Ηπείρου που αποτελεί το πιο ξεχασμένο σημείο: το Σούλι. Στο Σούλι διαμορφώθηκε η ψυχή της σύγχρονης ιστορίας μας. Πολιτική για τον πολιτισμό δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ενίσχυση της περιοχής και τη μετατροπή της σε προορισμό. Πολιτική για τους ανθρώπους δεν μπορεί να υπάρξει όταν ξεχνάμε την ψυχή μας. Το Σούλι είναι η ψυχή μας.
Επανέρχομαι: όσο δεν έχουμε προορισμούς κάθε υποδοχή αεροπλάνου όπως και κάθε υποδοχή σκάφους αποτελούν  μεμονωμένα και ασύνδετα γεγονότα. Μήπως κάποιος πρέπει να πει επιτέλους την αλήθεια, ότι το παρόν αεροδρόμιο στα Γιάννενα δεν μπορεί να λειτουργήσει αναπτυξιακά;
Η απάντηση σε αυτό δεν είναι μια εξυπηρέτηση τοπικισμών αλλά πάλι στο πνεύμα της περιφερειακότητας ένα διεθνές αεροδρόμιο το οποίο να λάβει υπόψη τη συνολική εξυπηρέτηση της Ηπείρου για να μπορεί να σηκώσει πολλαπλές προσγειώσεις και απογειώσεις αεροπλάνων. Εκτός αν μας αρέσει να εξαρτόμαστε από την ομίχλη για το αν θα προσγειωθεί ένα αεροπλάνο και να λέμε ότι από το Άκτιο θα κάνουμε διάχυση στην ενδοχώρα. Και εδώ πάλι βλέπει κανείς την ολιγωρία, διότι η διαφορά της προσγείωσης είναι η τεχνολογία. Γιατί μέχρι να καταλήξουμε στην ανάγκη ενός νέου αεροδρομίου πρέπει να υπάρξει συνεννόηση από το πολιτικό προσωπικό για να απαιτήσουν αυτές τις υποδομές. Ο προσδιορισμός όμως της θέσης μπορεί πλέον να γίνει όχι στα όρια ενός νομού αλλά με βάση το που είναι ο ιδανικός χώρος για αυτό.
Φαντάζεστε λοιπόν μια παραμυθένια Ήπειρο; Είναι εφικτή.
Με άξονες, λιμάνι, αεροδρόμιο, υδρογονάνθρακες χωρίς παραποίηση του παραδοσιακού προϊόντος και του περιβάλλοντος που προσφέρουν οι δήμοι, έναν χειμερινό και έναν θερινό θεματικό άξονα. Μπορεί να είναι ανέφικτο για χιλιάδες λογούς αλλά είναι εφικτό με μια προϋπόθεση- ότι κάνει κουμάντο ένας φορέας αυτοδιοίκησης και υπάρχει συνεργασία.
Σας έδωσα ένα παράδειγμα που πιάνει 3-4 δήμους και δύο που αφορούν όλη την περιφέρεια. Το τέταρτο παράδειγμα αποδεικνύει ότι η περιφερειακότητα καλύπτει πράγματα που φαινομενικά νομίζουμε ότι δεν παντρεύονται.
Στα διευρυμένο δήμο Ζίτσας γίνεται συζήτηση για τους υδρογονάνθρακες. Πλέον με τις νέες οδικές αρτηρίες οι παλαιές εθνικές οδοί ουσιαστικά καταργήθηκαν και πλέον οι δύο ΒΙΠΕ στα Γιάννενα και την Πρέβεζα δεν έχουν τα πλεονεκτήματα που είχαν κάποτε. Χρειαζόμαστε τη χωροθέτηση μιας νέας βιομηχανικής και τεχνολογικής ζώνης στο σημείο που διασταυρώνονται οι δύο οδικοί άξονες προκειμένου να εκμεταλλευθούμε τόσο τη δυναμική του λιμανιού όσο και την επέκταση προς την Κακαβιά. Μια Περιφέρεια με αντίληψη του ρόλου της θα μπορούσε να δημιουργήσει μαζί με τους εμπλεκόμενους δήμους ένα κοινό φορέα που θα διαχειρίζεται τα αντισταθμιστικά έργα από μια επένδυση υδρογονανθράκων και θα δίνει κίνητρα στις εταιρείες να εγκατασταθούν στη νέα περιοχή. Δεν αναφέρομαι τυχαία στη μετακύλησε του κόστους στις εταιρείες εξόρυξης διότι βρισκόμαστε  πολύ κοντά στην πιθανότητα το κοίτασμα να είναι προσβάσιμο μέσα από τη ΒΙΠΕ και τελικά αυτό που προκρίνω ως πρόταση αναπτυξιακή να καταλήξει να είναι ανάγκη που δεν θα μπορέσουμε να αποφύγουμε.
Το πέμπτο παράδειγμα που ξεπερνά όλα τα άλλα είναι η ανεργία. Είμαστε αντιμέτωποι με χρόνια αποβιομηχάνιση και πτυχία χωρίς αντίκρισμα. Αν ρωτήσει κανείς οποιονδήποτε άρχοντα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πως θα αντιμετωπισθεί το πρόβλημα η απάντηση βρίσκεται πάντα στην επιδότηση. Ακόμη και αν πρόκειται για προσωρινή λύση αν και καλύπτει ανάγκες επιβίωσης, αναγκάζει έναν άνθρωπο να κάνει κάτι που δεν θέλει χωρίς να έχει καμία κλίση σε αυτό. Στερείται με λίγα λόγια του δικαιώματος να οραματίζεται το μέλλον που επιθυμεί. Απόδειξη αυτού είναι η απροθυμία των νέων να προσέλθουν σε προγράμματα νέων αγροτών, το οποίο το είδαμε να συμβαίνει φέτος το καλοκαίρι.
Ο ΣΕΒ με πρόσφατη σε ειδική του Φεβρουαρίου συνηγορεί σε αυτή την κατεύθυνση κάνοντας  λόγο για 13 προκλήσεις προκειμένου να καλυφθεί το χάσμα δεξιοτήτων.
Στο πλαίσιο της περιφερειακότητας υπάρχει μια άλλη αντίληψη. Τα βασικά πακέτα επιδότησης εδώ και χρόνια –μη κοιτάτε που τα αναλώνουμε σε δρόμους- έπρεπε να κατευθύνονται για το ανθρώπινο δυναμικό. Τι θα έπρεπε να κάνουμε; Να βρούμε θεσμικούς εταίρους όπως τον ΣΕΒ. Να αναθέσουμε μία μελέτη στον ΙΟΒΕ, το πνευματικό παιδί του ΣΕΒ, να εκπονήσει ένα σχέδιο ανάπτυξης για την Ήπειρο προσδιορίζοντας τις νέες  δραστηριότητες. Η Περιφέρεια και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων μπορούν με τη σειρά τους να συνεργαστούν μέσα από ένα μητρώο Ηπειρωτών προκειμένου να απορροφηθούν στις νέες δουλειές, δεσμεύοντας τους υποψήφιους επενδυτές. Με ειδική χρηματοδότηση για την επιμόρφωση, οι πανεπιστημιακές δομές μπορούν πραγματικά να πετύχουν την πολυπόθητη σύνδεση με την αγορά εργασίας. Θυμάμαι το 2000 το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το γραφείο διασύνδεσης με κάλεσαν από τις ΗΠΑ να κάνω για 2 εβδομάδες μια μελέτη για τη σχέση των αποφοίτων με τα πτυχία τους και πως τα αντιλαμβάνονται ως εφόδιο στην αγορά εργασίας. Με έκπληξη είδα φοιτητή φιλοσοφικής οποίος αντί να καταλαβαίνει ότι όπλο του ήταν τα γράμματα θεωρούσε πως το πτυχίο ήταν εργαλείο εισόδου στο δημόσιο. Στο ερώτημα αν θα επέλεγε διορισμό στο δημόσιο ως εκπαιδευτικός ή μιας καλοπληρωμένη θέση κειμενογράφου στον ιδιωτικό τομέα αξιοποιώντας τις δεξιότητες ενός αποφοίτου Φιλοσοφικής –δηλαδή τα γράμματα η απάντηση ήταν φυσικά το δημόσιο!
Αυτό αν θέλετε είναι και η πλήρης αποτυχία του ελληνικού πολιτικού συστήματος, το οποίο για δεκαετίες ακολουθούσε το δόγμα «ένα πανεπιστήμιο και ένα στρατόπεδο σε κάθε πόλη». Το σύστημα αυτό ήταν πολύ ευχάριστο αλλά πρόσκαιρα: με πτυχία χωρίς σύνδεση με την αγορά και ένα δημόσιο που προσλάμβανε δια της πλαγίας, όλοι κουτσοβολεύονταν.
Τώρα που η πόρτα του δημοσίου έκλεισε και οι πτυχιούχοι των ελληνικών πανεπιστημίων δεν βρίσκουν δουλειά στον ιδιωτικό τομέα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα διπλό στοίχημα: χρειαζόμαστε επενδύσεις και μετεκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού ώστε να προσαρμοστεί στις νέες ανάγκες.
Θέλουμε δουλειές, καλές δουλειές, καλοπληρωμένες δουλειές.
Παράδειγμα έκτο: Εξωτερική πολιτική. Η Κομισιόν γνωστοποίησε την πρόθεσή της να ξεκινήσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Αλβανία και την πΓΔΜ. Συνεπώς βλέπουμε ότι τελικά μέρος της πίεσης για λύση του ονοματολογικού ασκεί και η Γερμανία. Δεν είναι μόνο θέμα ΝΑΤΟ και ΗΠΑ όπως επιμόνως διακινείται. Η δική μου προσέγγιση είναι πως η σχέση Γερμανίας –ΗΠΑ στα Βαλκάνια εξελίσσεται σε έντονα ανταγωνιστική. Σε αυτό το κλίμα είδαμε κάποιοι να ανακαλύπτουν την εθνική ταυτότητα και πολλούς Ηπειρώτες πολιτικούς να γίνονται εσχάτως Μακεδονομάχοι.
Ωστόσο, δεν ακούω κανέναν τους να τοποθετείται για το θέμα των περιουσιών των φασιστοειδών Τσάμηδων που πρόσφατα έθεσε ο Έντι Ράμα και προσπαθεί εκ του πονηρού να το συνδέσει με τις περιουσίες των Κωνσταντινοπουλιτών που υποχρεώθηκαν να τις εγκαταλείψουν κόντρα σε κάθε πρόνοια της Συνθήκης της Λοζάνης. Μένουμε βουβοί βλέποντας μπροστά μας να επιβεβαιώνεται ο άξονας Αλβανίας -Τουρκίας. Και εμείς δεν μιλάμε. Τη δεκαετία του 90 σταματήσαμε να χρησιμοποιούμε τον όρο Βόρειος Ήπειρος γιατί θεωρήθηκε ντεμοντέ και πήγαμε στον γεωγραφικά και πολιτικά ορθό όρο νότια Αλβανία. Το τι γίνεται εκεί το ξέρουμε. Πως εφαρμόζεται εδώ η περιφερειακότητα; Θα σας πω απλά.
Ξέρετε, ότι δεν πετυχαίνεις με πυγμή το παίρνεις με την ανάπτυξη. Τα interreg και τα περιφερειακά προγράμματα δεν μπορούσαν να έχουν όρους συνεργασίας αποκλειστικά με Βορειοηπειρώτες σε περιοχές της Βορείου Ηπείρου;
Αντί να τους βοηθήσουμε έμπρακτα εμείς τους λέγαμε μυστικά στο αυτί μη φύγετε για να μη χαθεί το στοιχείο- γιατί να κάθήσουν;
Εκεί έπρεπε να υπάρχει συνεννόηση με την κεντρική κυβέρνηση, με το υπουργείο Εξωτερικών και να γίνει μια στοχευμένη κατανομή των πόρων. Αλλά ακόμα και τώρα, ξεκινώντας η ενταξιακή διαδικασία- δεν πρέπει η Περιφέρεια, η ΠΕΔ και οι δήμοι που σχετίζονται άμεσα να παρακινήσουν τους βουλευτές ώστε να πιέσουν μέσω Ευρωκοινοβουλίου για δικλείδες στη διαπραγμάτευση; Εμείς τους Βορειοηπειρώτες τους σκεφτόμαστε μόνο στις εκλογές μισθώνοντας λεωφορεία ψηφοφόρων. Δεν πρέπει ο ευρωπαϊκός δρόμος της Αλβανίας να περνά μέσα από την Ήπειρο; Δεν πρέπει να έχουμε πρωταγωνιστικό ρόλο ακόμα και αποκλεισμού των διαπραγματεύσεων αν η γειτονική χώρα δεν εφαρμόσει ότι προβλέπει το διεθνές δίκαιο για τους Βορειοηπειρώτες, μια μειονότητα διεθνώς αναγνωρισμένη με κατοχυρωμένα δικαιώματα;
Όταν γκρεμίζονται εκκλησίες και καίγονται σημαίες και γκρεμίζονται σπίτια τι να κάνω την υπηκοότητα που έδωσαν στον αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο; Δεν ήταν το λιγότερο που όφειλαν στο τιτάνιο έργο του, στην προσφορά του, στην αγιοσύνη του;
Πρωτογενής τομέας. Ξεκινώ με την κτηνοτροφία-γαλακτοκομεία. Θα σας σοκάρω- Δεν πιστεύω στον περιφερειάρχη φετάρχη. Η φέτα δεν είναι μόνο τρόφιμο στο τραπέζι μας. Συνεπώς θεωρώ άτοπο να εξισώνουμε την εθνική μάχη για τη φέτα με το Μακεδονικό -δεν είναι υπέρ πάντων ο αγών. Είναι αντικείμενο μικροπολιτικής εκμετάλλευσης. Θέλω να είμαι ειλικρινής- δούλεψα πολύ όμως δεν το έκανα ούτε ως κτηνοτρόφος ούτε ως αγρότης. Η ζωή όμως με έμαθε ότι στη δημοκρατία πρέπει να προσφέρεις σε όλους ίσες ευκαιρίες και επιλογές.
Αντιλαμβανόμενος ως κάτοικος του εξωτερικού την έννοια της φέτας, το μεγαλύτερο πρόβλημα  το οποίο βίωσα ήταν η έλλειψη αναγνωσιμότητας του προϊόντος και η ανεπαρκής διαθεσιμότητα – πέραν του μάρκετινγκ που καθορίζει κομβικά την ελκυστικότητα. Στην Ελλάδα επειδή είμαστε η χώρα της φέτας και το κοινό είναι ενημερωμένο, δημιουργήσαμε ισχυρές βιομηχανίες γύρω από το προϊόν με βασικό γνώμονα  τον ανταγωνισμό στη γεύση και την τυποποίηση– πολύ λογικό.  Δείτε όμως τι έγινε στο εξωτερικό. Όταν θες να πουλήσεις, είτε επιβάλλεις τα χαρακτηριστικά σου είτε προσαρμόζεσαι στον πελάτη. Η φέτα δεν έκανε τίποτα από τα δύο. Σε αντίθεση με τη μοτσαρέλα όπου έχει πολλαπλή αξιοποίηση, πέρα από branding και μάρκετινγκ, ανεξαρτήτως αφετηρίας εταιρείας, η μοτσαρέλα έχει την ίδια γεύση και απλά διαφοροποιείται σε ποιότητες. Έχει λοιπόν συνέπεια στη γεύση σε αυτό το παγκόσμιο ταξίδι της. Και κάθε καταναλωτής προτιμά τη συνέπεια- αυτή δημιουργεί την εξάρτηση. Το να υπάρχουν διαφορετικοί τύποι και γεύσεις σε ένα κοινό που δεν έχει εμπεδώσει ακόμη τη σχέση του με το προϊόν είναι η συνταγή της καταστροφής. Και εδώ ήρθε και έδεσε ο ρόλος της πολιτείας και παραγόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης που στήνουν τα γνωστά παιχνίδια γύρω από το θέμα αναζητώντας ρόλο.
Σημειώνω εδώ πως θεωρώ επιτυχία την ψήφιση της διεπαγγελματικής για τη φέτα –είναι δουλειά της βιομηχανίας και όχι του περιφερειάρχη να προστατέψει το προϊόν και την επιτυχία του. Επαναλαμβάνω, δουλειά του Περιφερειάρχη είναι να είναι πρέσβης επενδύσεων και δυνατοτήτων εξαγωγών. ώστε η βιομηχανία να διευκολυνθεί, να δημιουργηθούν επενδύσεις, ανάπτυξη και θέσεις εργασίας.
Υπάρχει γκρίνια στους κτηνοτρόφους για την ιδιωτικοποίηση της αγαπημένης μας Δωδώνης γιατί η αγορά του λίτρου ήταν υψηλότερη όσο η Δωδώνη ήταν στο δημόσιο και τώρα είναι χαμηλότερη θέτοντας, τουλάχιστον σε μένα, και με μια σχετική καθυστέρηση πληρωμών.
Όπως είπα δεν είναι δουλειά των πολιτικών να παρεμβαίνουν στη διαπλοκή της ιδιωτικοποίησης, δεν είναι δουλειά των πολιτικών να ελέγχουν τα σωματεία των κτηνοτροφών απειλώντας τους με αποκλεισμό από τις μονάδες άντλησης του προϊόντος τους σε περίπτωση που δεν ικανοποιούν πολιτικές ιδιοτέλειες. Αντιθέτως είναι δουλειά τους να ενισχύουν τους κτηνοτρόφους εκείνους που θέλουν να έχουν την επιλογή να δοκιμάσουν να παράξουν δικά τους προϊόντα.
Αυτό που ζούμε σήμερα δεν είναι πρωτογενής παραγωγή- εγώ ευθαρσώς την αποκαλώ πρωτόγονη παραγωγή.
Φαντάζεστε ότι αν υπήρχαν πολλές επιχειρήσεις που είχαν ανάγκη το γάλα για το τυρί τους θα υπήρχε θέμα χαμηλής τιμής;
Η ελεύθερη οικονομία μας διδάσκει ότι η ζήτηση γεννά την αξία. Για αυτό λέω ότι πρέπει να κάνουμε τη μετάβαση στην πρωτογενή ανάπτυξη αλλά και στην πρωτογενή επιχειρηματικότητα όπως ακριβώς σκιαγραφήθηκε στη ΔΕΘ από τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ζωή σημαίνει επιλογές.
Μεγάλες ευκαιρίες στη βιομηχανία σημαίνει μεγάλες ευκαιρίες και επιλογές στον ιδιώτη. Σε ένα τέτοιο μοντέλο παραγωγής ίσως η Δωδώνη θα μπορούσε αντί να  παράγει η ίδια απλά να αγοράζει και να μεταπουλά. Γιατί να αποκλειστεί ως ενδεχόμενο; Είναι μία ιδέα. Αλλά και αυτό είναι δική της επιλογή, όχι του κράτους.
Πτηνοτροφία: μεγάλη η επιτυχία της μετάβασης του συνεταιρισμού της πτηνοτροφίας που έκανε επιτυχώς  τη μετάβαση από το μοντέλο του αρτηριοσκληρωτικού συνεταιρισμού σε αυτό του συγχρόνου επιχειρηματικού εγχειρήματος διατηρώντας τα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Επιβεβαιώνει ότι η επιχειρηματικότητα και συλλογικότητα μπορούν αν λειτουργήσουν σε αρμονία.
Και πάμε στα αγροτικά προϊόντα-  χρόνια άργησε το ακτινίδιο να μπει στη ζωή της Άρτας. Εδώ κι αν έπρεπε να υπάρχουν υπηρεσίες που θα αντιλαμβάνονται το προϊόν ως παγκόσμιο commodity. Δουλειά τους έπρεπε να είναι η ενίσχυση του παραγωγού κατευθύνοντάς τον σε καλλιέργειες με υψηλό ποσοστό κέρδους. Κάποιοι θα μπορούσαν να πάνε σε άλλες παραγωγές πχ τον λυκίσκο. Δεν μπορεί να επιδοτείσαι ούτε για να θάβεις στη χωματερή το λάθος πορτοκάλι ούτε φυσικά για να ξεπλένεις ασύδοτα το προϊόν στη Βουλγαρία.
Και φτάνω στο τελευταίο στοιχείο : αθλητισμός. Δεν υπάρχει άνθρωπος σε αυτήν την περιφέρεια, σε αυτή τη χώρα που δεν λατρεύει τον ΠΑΣ ΓΙΑΝΝΙΝΑ. Από τις δικές μας γενιές μεγαλώσαμε με τον ΠΑΣ ΓΙΑΝΝΙΝΑ αποκαλώντας τον Άγιαξ της Ηπείρου. Ήρθε η στιγμή να το κάνουμε πράξη. Αν στα πλαίσια της περιφερειακότητας αντιληφθούμε την ομάδα ως ίνδαλμα όλων των Ηπειρωτών πρέπει Τοπική Αυτοδιοίκηση και κεντρική ηγεσία να δρομολογήσουν τη μεταφορά του γηπέδου και την κατασκευή ενός νέου, ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Διότι το γήπεδο θα φέρει νέες χορηγίες, αυτές με τη σειρά τους καλύτερους παίκτες και έπαθλα. Άλλωστε ο αθλητισμός λειτουργεί ως αυτόνομο τουριστικό προϊόν. Πρέπει ο δήμος να λάβει επιχορήγηση για να κατεδαφίσει το γήπεδο και να δώσει τη θέση του σε ένα μητροπολιτικό πάρκο κάνοντας μια διπλή ανάπλαση. Μείζον για το νέο αθλητικό κέντρο είναι η εγγύτητά του στον άξονα της Εγνατίας Οδού, προκειμένου να λειτουργήσει όχι πλέον για τα Γιάννενα αλλά για όλη την Ήπειρο.
Μπήκα στη διαδικασία να περιγράψω μερικές ιδέες. Όλοι γνωρίζετε τις βλέψεις μου. Δεν έχουν ανακοινωθεί επίσημα γιατί η ζωή είναι πολύ μεγαλύτερη από εμάς. Προτάσσω τις ιδέες αυτές όχι γιατί μπορεί ψήγματά τους να ενεργοποιήσουν ώτα μη ακουόντων αλλά για να συζητηθούν, να ζυμωθούν μεταξύ μας σε επίπεδο πολιτών. Αν η ζωή μας θέλουμε να κινηθεί σε άλλους άξονες πέραν της διαχείρισης της μιζέριας.
Μου είπε φίλος δήμαρχος για την πολιτική κατάσταση και τους εκπροσώπους στην Ήπειρο και ότι κλαίμε την εικοσαετία που χάθηκε. Απάντησα στον φίλο δήμαρχο «τα χρόνια που κλαις τα έχεις ήδη χάσει. Φρόντισε να μη κλάψεις και τα χρόνια που θα έρθουν». Έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε κι άλλο; Η πραγματικότητα και η στατιστική δείχνουν ακριβώς το αντίθετο.
Τους επόμενους 18 μήνες η Ελλάδα αλλάζει με ή χωρίς βαρίδια. Γιατί μη γελιόμαστε- την οποιαδήποτε μορφής λήξη του μνημονίου δεν την καθορίζει η ελληνική κυβέρνηση αλλά οι ηγέτες στο εξωτερικό. Εφόσον το είπε ο Μακρόν και η Μέρκελ και εφόσον θέλουν να καλύψουν το πείραμα που έκαναν πάνω στην πλάτη της Ελλάδας, η επίσημη έξοδος από τα μνημόνια θα γίνει. Θα είναι μια έξοδος με εσωτερική υποτίμηση, με κεφαλαιακούς ελέγχους, με ανεργία.
Με αυτά τα στοιχεία θα προχωρήσουμε. Η περιφερειακότητα απαιτεί πρωτίστως συλλογικότητα σαν αυτή του 1913.
Θα μου πείτε συλλογικότητα σήμερα με αυτό το πολιτικό προσωπικό; Λοιπόν πρέπει να μιλάμε τη γλώσσα της αλήθειας. Μας αρέσει ή όχι αυτό είναι το πολιτικό σύστημα και μέρος του είμαστε και εμείς. Και πρέπει εμείς οι πολίτες να οδηγήσουμε τους αντιπροσώπους της Ηπείρου στο να μάθουν να συνεργάζονται. Είναι η δική μας ευθύνη.
Αυτή τη στιγμή οι εκπρόσωποί μας δεν έχουν άποψη; Που είναι οι φωνές των δημάρχων; Που είναι οι φωνές των βουλευτών; Που είναι οι φωνές του περιφερειάρχη;
Κάποιοι κάποτε έριξαν τα κορμιά τους για να έχουμε αυτή τη φωνή σήμερα. Που αξιοποιείται;
Έχουν μόνο φωνή για το αν θα πάμε ή όχι στην απλή αναλογική;

Μιας και το πιάσαμε ως θέμα,
όσον αφορά την απλή αναλογική, ας κάνουμε τον συνήγορο του διαβόλου και ας υποθέσουμε ότι το νέο εκλογικό σύστημα στην τοπική αυτοδιοίκηση δεν γίνεται χάριν δημοκρατικότητας αλλά για να εφαρμοστεί η θεωρία του χάους όπως καταγγέλλεται ότι είναι οι προθέσεις του Σκουρλέτη, με αποκορύφωμα την αντιαισθητική αποχώρηση του κορυφαίου αυτοδιοικητικού παράγοντά μας που μας εξέθεσε και ως Ηπειρώτες…
Θα σας πω το εξής – έζησα στις ΗΠΑ πολλά χρόνια και εκεί στην κοιτίδα του καπιταλισμού η τοπική αυτοδιοίκηση λειτουργεί με απλή αναλογική. Τι φοβούνται;
Θα σας πω εγώ τι φοβούνται. Φοβούνται τη συλλογικότητα  των οργάνων.
Με απλή αναλογική δεν μπορεί να λειτουργήσει αυτός που θέλει να κάνει κουμάντο και να ελέγχει τη διαπλοκή και την ψηφοθηρία.
Αν είχαν πετύχει άλλωστε αυτές οι λογικές δεν θα είμαστε τώρα στον πάτο. Αν είχαμε το κατά κεφαλήν εισόδημα της Κρήτης και η ανεργία ήταν στο 5% οι συζητήσεις αυτές θα ήταν περιττές. Τώρα όμως δεν  έχουμε ένα σύστημα που είναι απλά κακό αλλά ένα σύστημα που απέτυχε.
Και θέλω να επιμείνω σε αυτό. Πολλοί φαντασιώνονται ότι έχουμε μπροστά μας επιλογές, περιθώριο για κομματικές συζητήσεις. Δεν υπάρχει τέτοιος χρόνος, δεν έχουμε αυτή την πολυτέλεια. Το ζητούμενο αυτή τη στιγμή είναι ένα σχέδιο ανάπτυξης και θέσεων εργασίας για την Ήπειρο.
Για αυτό το λόγο σας λέω εκ των προτέρων, πως το σε τι πιστεύω ιδεολογικά εγώ ή εσείς δεν έχει αυτή τη στιγμή καμία σημασία. Αυτό που ζηλεύω πολύ όμως από την Αριστερά είναι ότι κατάφερε και έκλεψε ένα πολύ ωραίο συναίσθημα πάνω στο οποίο πάτησε και δημιούργησε πολιτικά. Ότι την ιστορία τη φτιάχνουν οι παρέες. Αυτή η καινούργια παρέα φτιάχνει μια τέτοια ιστορία εδώ μέσα. Το διακύβευμα αυτή τη στιγμή είναι να απογειώσουμε την Ήπειρο δημιουργώντας τον απόλυτο ορίζοντα.  Έχουμε μπροστά  μας τρεις κάλπες –βουλευτικές, ευρωπαϊκές και αυτοδιοικητικές- χωρίς να ξέρουμε με ποια σειρά θα γίνουν.
Για αυτό είναι σημαντικό να προτάξουμε τρία στοιχεία:
-Το πρώτο είναι πως οι αλλαγές γίνονται από αυτούς που συμμετέχουν, συνεπώς δεν μπορούμε να δεχόμαστε την αποχή ως πολιτική στάση. Αυτή τη στιγμή το 40% δεν εμφανίζεται στην κάλπη και το 8% ψηφίζει λευκό ή άκυρο. Πράγμα που σημαίνει ότι αφήνετε το 25% να διαμορφώνει πλειοψηφίες και να καθορίζει τη δική σας μοίρα- αφήνετε μια μειονότητα να παίρνει αποφάσεις για εσάς
-Το δεύτερο είναι να μη φοβόμαστε να ρωτήσουμε τα σωστά ερωτήματα, γιατί το μεγαλύτερο ζήτημα με τους εκπροσώπους μας είναι ότι δεν έχουν εικόνα των πραγματικών προβλημάτων, συνεπώς αν δεν είναι τέτοια τα ερωτήματά μας δεν τους δεσμεύουμε σε σχέδια και συγκεκριμένες προτάσεις
-Το τρίτο είναι να μη φοβηθούμε να ανοίξουμε τους ορίζοντές μας παντού.  Η εξωστρέφεια δεν είναι ταμπέλα. Είναι νοοτροπία και εδώ που φτάσαμε είναι πια μονόδρομος. Θέλουμε δουλειές, καλές δουλειές και σύγχρονες δουλειές.  Να βάλουμε  στόχο στην Ήπειρο στο άμεσο μέλλον το στοιχείο της ανεργίας να είναι μονοψήφιο.
Χρειαζόμαστε νέα πρόσωπα, ανθρώπους με γνώση, εμπειρία και διάθεση για προσφορά που να κατανοούν τα διλήμματα και τις προκλήσεις. Πρέπει να τους εντοπίσουμε και να τους παρακινήσουμε να ασχοληθούν με τα κοινά. Είναι ανάμεσά μας. Πολλοί είναι αθόρυβοι, άνθρωποι του μόχθου, επιστήμονες άνθρωποι που δεν τους παίρνει το μάτι σου. Αυτούς έχουμε ανάγκη. Οι τίτλοι, τα γραφεία και οι πολυθρόνες είναι τα παράσημα του αιώνα που έφυγε. Πλέον όσοι ασχοληθούν με τα κοινά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι καλούνται να δώσουν «τη μάχη του συγκεκριμένου». Τη μάχη που οι πολιτικές και οι στρατηγικές κρίνονται από το αποτέλεσμα, από τη βελτίωση της ζωής μας.
Φίλες και φίλοι,
Στη μάχη αυτή δεν προσερχόμαστε ως στρατηγοί, ως επιτελάρχες, αλλά ως φαντάροι. Αυτός που θα την υπηρετήσει θα πρέπει να το κάνει με αυταπάρνηση, με σεβασμό στην κοινωνία και με ήθος απολογητικό. Όποιος πιστεύει ότι θα έρθει ως σωτήρας και θα κοιτάξει αλαζονικά τη δική του μακροημέρευση μπορεί να είναι βέβαιος ότι οι αντοχές και ανοχές των Ηπειρωτών έχουν εξαντληθεί.
Χρειαζόμαστε το ήθος του ανθυπολοχαγού Σπύρου Καλλάρη που ζήτησε άδεια από τον πατέρα του, Κωνσταντίνο Καλλάρη υποστράτηγο της 2ας Μεραρχίας για να πολεμήσει αν και είχε πυρετό, πέφτοντας νεκρός εν ώρα καθήκοντος. Χρειαζόμαστε  την ψυχραιμία του πατέρα που αφού αντίκρυσε και τίμησε τον νεκρό γιο του επέστρεψε στο θέατρο των επιχειρήσεων. Χρειαζόμαστε την τρέλα και τον ηρωισμό του Ιωάννη Βελισαρίου που παράκουσε τις εντολές και με την παράτολμη ενέργειά του οδήγησε στην παράδοση των Ιωαννίνων.
Αυτοί οι άνθρωποι είναι οι ήρωές μας, τα σύμβολά μας, η έμπνευσή μας. Στους ώμους τους ακουμπάμε για να δώσουμε τη δική μας μάχη, τη μάχη της γενιάς μας, τη μάχη του αιώνα μας. Όχι με σφαίρες αυτή τη φορά αλλά με ιδέες. Ο καθένας με την ευθύνη και από τη θέση που θα επιλέξει. Μια τέτοια ημέρα αποτελεί για εμένα σημείο αναφοράς και προσωπικής έμπνευσης για να σας πω από αυτό εδώ το βήμα, ότι θα διαθέσω όλες μου τις δυνάμεις για την Ήπειρο, για να φέρουμε σε πέρας αυτή τη δύσκολη αποστολή. Για να ετοιμάσουμε ένα αναπτυξιακό σχέδιο για τον τόπο μας, με την μεθοδικότητα του ειδικού και το πάθος του ερασιτέχνη.
Φίλες και φίλοι,
«Ή θα σε φιλήσω ή θα σε ραπίσω» είπε ο Διάδοχος Κωνσταντίνος όταν συνάντησε το Βελισάριο στο Εμίν Αγά για την τρέλα που είχε κάνει. Μια αντισυμβατική αντίληψη που μας χάρισε την ελευθερία.
Το ίδιο ισχύει και για εμάς σήμερα. Το ίδιο θα μας πουν τα παιδιά μας αξιολογώντας τα έργα μας.
Εχθές βρέθηκα στην παρουσίαση ενός βιβλίου εδώ στα Γιάννενα που γράφτηκε μες στόχο την δημιουργία ελπίδας σε μία οικογένεια που βιώνει τη σκληρή πραγματικότητα που δημιουργεί η επάρατος νόσος. Η ποιήτρια-νομικός Πηνελόπη Μαρνέλη-Μωρόγιαννη που ήταν στο πάνελ αναφέρθηκε εις διπλούν στον Ελύτη.
Αυτό με ενέπνευσε να θυμηθώ αγαπημένο απόφθεγμά του: «μέσα στη θλίψη της μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά.
Μπιζάνι. 264. Σήμερα είμαστε πολλοί περισσότεροι.
Κι αν αναρωτηθούμε αν εκείνοι που έπεσαν νεκροί θα το ξανακάνανε εσείς που είστε εδώ ξέρετε ήδη την απάντηση. Και η απάντηση είναι ναι.
Όσο θριαμβεύει ο τραμπουκισμός σε όλες τις παρατάξεις από μία μικρή ασήμαντη μειονότητα τόσο φουντώνει εσωτερικά σε μας, τους πολλούς, ο αλτρουισμός!
Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται οι πολιτικοί μας σήμερα είναι ότι όσο εκείνοι βυθίζονται στον κυνισμό τόσο οι υπόλοιποι εμείς δεν θέλουμε να πεθάνουμε πνιγμένοι μέσα σε αυτόν. Η απάντηση λοιπόν της σημερινής εκδήλωσης είναι η εξής: οι Ηπειρώτες διψάμε για ελπίδα, οργανώνουμε τη στρατηγική μας με γνώμονα τη σύνεση και την ανιδιοτέλεια αφήνοντας πίσω τα μικροσυμφέροντα, κομματικά και μη, διαμορφώνοντας τους Νέους Ορίζοντες της Ηπείρου.
Στέλνουμε το μήνυμα ξεκάθαρα: τα χρόνια που χάθηκαν δεν μπορούμε να τα ξανακερδίσουμε αλλά σίγουρα μπορούμε να κερδίσουμε το μέλλον.
Σας ευχαριστώ!