Η τέχνη του «αποκλεισμού» και της αγκαλιάς

Η τέχνη του «αποκλεισμού» και της αγκαλιάς

 

«Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την ελευθερία. Τόσο στην ζωγραφική, όσο και αλλού. Μερικές φορές είμαστε πιο ελεύθεροι από ποτέ, τη στιγμή που νιώθουμε πιο ανελεύθεροι από ποτέ!
Αν υπάρχει κάποια ελευθερία σε ότι κάνουμε, τότε αυτή δεν είναι άλλη από το να ελευθερώνεις κάτι από μέσα σου, να αντιστέκεσαι, ακόμα και μονάχος να χρειαστεί να μείνεις, να μην πάψεις να αγαπάς. Αυτό είναι ελευθερία».

Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο του Πάμπλο Πικάσο «Σκέψεις για την τέχνη»…
Το φιλί ήταν ένα από τα επικρατέστερα ερωτικά μοτίβα -συμπεριλαμβανομένης και της αγκαλιάς του εικονιζόμενου ζευγαριού - που κυριάρχησαν στο θεματολόγιο του Πάμπλο Πικάσο τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Στο έργο «Φιλί» (1969), ο δημιουργός απεικονίζει έναν γενειοφόρο άνδρα να φιλάει με πάθος μια νεαρή γυναίκα. Οι αδιάσπαστες γραμμές που απαρτίζουν πολλά στοιχεία της σύνθεσης - το αυτί της γυναίκας και η γραμμή των μαλλιών του άνδρα, για παράδειγμα - υποδηλώνουν την παιχνιδιάρικη κυβιστική πρόταση του έμπειρου εικαστικού, ενώ τα εκστατικά, τεράστια μάτια φαίνεται να συμπληρώνουν τον αισθησιασμό της παθιασμένης επαφής. Ο Πικάσο επέλεξε να ζωγραφίσει ένα φιλί που δεν είναι ένα ρομαντικό άγγιγμα των χειλιών, αλλά ένα παιχνίδι με τη γλώσσα. Είναι σαφές ότι δεν πρόκειται για ένα απλό φιλί, αλλά για μια εκστατική αλληγορία για όλα τα ζευγαρώματα που μπορεί κανείς να θυμηθεί ή να φανταστεί.
Από τη λατινική λέξη "populus" που σημαίνει "people",  προέρχεται το ψευδώνυμο ενός από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Νορβηγίας, του Poel. Η καλλιτεχνική του πρόταση περιλαμβάνει πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες, γλυπτά, εγκαταστάσεις, street art, κλπ. Το έργο του έχει παρουσιαστεί και αναλυθεί σε συνέδρια και  πολλά μέσα ενημέρωσης τα τελευταία χρόνια. Γνώρισε εθνική διάκριση για πρώτη φορά στη Νορβηγία, στα μέσα της δεκαετίας του 2000, για τη διακόσμηση εγκαταλελειμμένων κτιρίων στα νησιά Lofoten της βόρειας Νορβηγίας, φέρνοντας ένα φαινόμενο αστικής τέχνης του δρόμου σε αγροτικές περιοχές, πυροδοτώντας έτσι μια συζήτηση σχετικά με την έννοια και τη στόχευση  της «τέχνης του δρόμου». Τα δημόσια έργα τέχνης του βρίσκονται σε όλο τον κόσμο, όπως Σκανδιναβία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισλανδία, ΗΠΑ, Ινδία, Ταϊλάνδη, Κίνα, Ιαπωνία, Ρωσία, Περού και άλλα.

Εμβληματικές διαστάσεις έχει πλέον πάρει η τοιχογραφία «Εραστές», που φιλοτέχνησε στις 20 Μαρτίου του 2020 στη νορβηγική πόλη Bryne, ο καλλιτέχνης δρόμου Pobel. Ένα νεαρό ζευγάρι φιλιέται ή μάλλον, προσπαθεί να φιληθεί γιατί και οι δύο φέρουν προστατευτική μάσκα. Πρόκειται για μια ηχηρή διαφοροποίηση από το φιλί του Πικάσο, που αναφέραμε πριν, αφού εδώ στο ερωτικό άγγιγμα παρεμβάλλεται μια μάσκα!!!!!  «Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, ελπίζω να είναι μια θετική συνεισφορά αυτό το έργο και να σκορπίσει λίγη χαρά. Να είστε ασφαλείς και να προσέχετε ο ένας τον άλλον» είχε γράψει στο λογαριασμό του στο Instagram.
Το έργο εμφανίστηκε σε έναν τοίχο κάτω από το σιδηρόδρομο στο Bryne, στις 12 Μαρτίου 2020, την προηγούμενη από την ημέρα που η Νορβηγία ανακοίνωσε το lockdown εξαιτίας της πανδημίας. Επιπροσθέτως, το Μάιο κυκλοφόρησαν οι "Εραστές" σε εκτυπώσεις και σε καμβά. Το έργο προσέλκυσε μεγάλο ενδιαφέρον και προβλήθηκε επίσης, στους New York Times και σε πολλά άλλα μέσα ενημέρωσης. 
Επίσης, ένα αντίγραφο του έργου, υπογεγραμμένο από τον καλλιτέχνη, φιλοτεχνήθηκε για να χρησιμοποιηθεί σε δημοπρασία για τη συγκέντρωση χρημάτων φιλανθρωπίας με σκοπό την υποστήριξη ιθαγενών του Αμαζονίου, που υποφέρουν εξαιτίας της πανδημίας COVID-19. Το έργο πωλήθηκε για 11.000 $ σε έναν συλλέκτη στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια. 
Ταυτόχρονα, μερικές εκτυπώσεις του έργου δόθηκαν ως δώρο επίσης, σε μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση με την ονομασία Ønsketransporten και διατέθηκαν προς πώληση. Όλα τα έσοδα των έργων πηγαίνουν στον προαναφερθέντα οργανισμό με στόχο τη συνέχιση της προσπάθειάς του να παρέχει φροντίδα σε άτομα που είναι σοβαρά άρρωστα ή έχουν σημαντικά κινητικά προβλήματα. Μέσα από την παρουσίαση του έργου αυτού διαπιστώνουμε ότι στόχος του αυθεντικού καλλιτέχνη, όποιος και αν είναι ο χώρος που επιλέγει να εκφραστεί εικαστικά,  δεν είναι η προβολή ενός μαθήματος κοινωνικής ψυχολογίας ή αυτοπροβολής, αλλά η δημιουργία μιας τέχνης που αδιαμφισβήτητα μπορεί να ονομαστεί «πολιτική», μέσα από την προσφορά της στο κοινωνικό σύνολο.

  Δρ  Στέλλα Μουζακιώτου                          
       Ιστορικός Τέχνης
                                 Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
                                 & Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
                              Επιμελήτρια Εκθέσεων
                                                                      stellamouzak@yahoo.gr