Δρ Στέλλα Μουζακιώτου
Ιστορικός Τέχνης
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
& Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Επιμελήτρια Εκθέσεων
stellamouzak@yahoo.gr
«Αν έστω και ένα παιδί σε κάποια άκρη του κόσμου πεθαίνει από την πείνα ή τον
πόλεμο, τότε ο πολιτισμός μας έχει αποτύχει οικτρά!» … έγραφε ο Νίκος
Καζαντζάκης
Έχουμε αναρωτηθεί ποτέ τι είναι αυτό που οδηγεί γονείς να θέτουν σε κίνδυνο τα
παιδιά τους, παλεύοντας με τα κύματα και διασχίζοντας μανιασμένες θάλασσες για
να φτάσουν σε μια χώρα που τις περισσότερες φορές αποδεικνύεται αφιλόξενη,
ψυχρή ή επικίνδυνη; Θα παίρνατε εσείς μια τέτοια απόφαση αν αφορούσε τα πιο
αγαπημένα σας πρόσωπα; Τα παιδιά σας;
ΜΗ ΦΟΒΑΣΤΕ!!!!! ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ!!!! ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΕΙΝΑΙ
ΡΗΤΟΡΙΚΟ!!!!!!
Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου δεν είναι το δέος που αισθάνομαι
μπροστά από ένα έργο τέχνης εκπληκτικής ομορφιάς… αλλά ένα αίσθημα απόλυτης
συντριβής τη στιγμή που βλέπουμε καθημερινά το οδοιπορικό ξεριζωμένων
ανθρώπων, που ξεκινούν από την πατρίδα τους για να φτάσουν σε μια χώρα που
πιστεύουν ότι θα τους δώσει ευκαιρίες για μια ελπιδοφόρα, νέα ζωή!!!!! Όμως … η
ζωή, πολλές φορές, γίνεται θάνατος, πριν καν πατήσουν το πόδι του στη νέα αυτή
πατρίδα!
Πολλοί διαφορετικοί λόγοι ωθούν τους ανθρώπους να μεταναστεύσουν: οι βίαιες
συγκρούσεις και οι πόλεμοι, οι φυσικές καταστροφές, η κοινωνική και πολιτική
καταπίεση, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η επιθυμία για
οικογενειακή επανένωση, η φτώχεια και η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής για τους
ίδιους και τις οικογένειές τους. Το φαινόμενο αυτό είναι το αποτέλεσμα των
κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων ανάμεσα σε φτωχές και πλούσιες χώρες.
Επιπλέον, παράγοντες εντός των χωρών, όπως η άνιση κατανομή του εθνικού
πλούτου, η διαφθορά στη δημόσια διοίκηση, η ύπαρξη διακρίσεων καθώς και η
κατάχρηση της πολιτικής εξουσίας, συχνά καθιστούν τη μετανάστευση
αναπόφευκτη.
Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η μετανάστευση παίρνει καινούριες μορφές. Ο
πόλεμος αυτός έριξε τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης σε οικονομική κρίση, τις
συνέπειες της οποίας προσπάθησε να αποφύγει σημαντικός αριθμός κατοίκων
τους, μεταναστεύοντας στις ΗΠΑ, που δεν είχαν θιγεί άμεσα από την παγκόσμια
σύρραξη και βάδιζαν σταθερά κι ανοδικά προς την κατάκτηση της παγκόσμιας
ηγεμονίας. Η πιο δυναμική αντιπολεμική φωτογραφία που έχουμε δει ποτέ, η οποία
τραβήχτηκε από άγνωστο φωτογράφο κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου
Πολέμου, είναι η εικόνα 1. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο δημιουργός της βρίσκει έναν
ιδιαίτερα ευρηματικό τρόπο να ενεργοποιήσει και να «ξυπνήσει» τις συνειδήσεις
εναντίον του πολέμου. Σε αυτή τη φωτογραφία δε βλέπουμε καμία γυναίκα να
θρηνεί για το χαμό του στρατιώτη συζύγου της… ούτε το μικρό γιο να κλαίει με
λυγμούς για την απώλεια του πατέρα του. Επίσης, δεν υπάρχουν πουθενά
ακρωτηριασμένα σώματα με σκοπό να σοκάρουν το θεατή! Κι όμως… το σοκ που
μας καταλαμβάνει είναι μεγαλύτερο, όταν το βλέμμα μας συναντά το οργισμένο
βλέμμα αυτής της περήφανης γυναίκας που κρατά αγκαζέ το υποτιθέμενο χέρι του
άντρα της και που το παλτό του… άδειο… υποδηλώνει την απουσία του. Ο δε μικρός
του γιος φοράει το καπέλο του νεκρού πατέρα του. Είναι εμφανές ότι διακατέχεται
από μίσος και δίψα για εκδίκηση και ο φαύλος κύκλος της πολεμικής βίας θα
διαιωνιστεί. Τα σημειολογικά στοιχεία της εικόνας είναι τόσο δυνατά που μας
διαπερνούν σαν ηλεκτρικό ρεύμα.
Μια φωτογραφία - σύμβολο της αγωνίας και της ανασφάλειας των μεταναστών
που αναγκάζονται να ξεριζώνονται από τον τόπο τους για την αναζήτηση νέων
ευκαιριών, είναι «Η Μετανάστρια Μητέρα» της Dorothea Lange, (εικ. 2). Η εικόνα,
που τραβήχτηκε το 1936, αναφέρεται στην περίοδο που η Αμερική βιώνει τη
μεγάλη κρίση και εκατοντάδες άνεργοι ξεκινούν για άλλες πολιτείες, για να βρουν
δουλειά και καλύτερη ζωή. Η γυναίκα της φωτογραφίας είναι μια τέτοια περίπτωση:
Πρόκειται για τη Florence Owens Thompson, χήρα με επτά παιδιά, τα οποία
αναγκαζόταν εκείνη την περίοδο να ταΐζει με σκοτωμένα πουλιά και λαχανικά από
τα γύρω χωράφια για να μπορέσει να τα κρατήσει στη ζωή. Με βλέμμα ακίνητο και
πρόσωπο κουρασμένο από τις κακουχίες, η Florence μοιάζει χαμένη. Τα παιδιά της,
σφιχτά κολλημένα πάνω της, αναζητούν τη στοργή και την ασφάλεια που
δικαιούται κάθε παιδί σε αυτόν τον κόσμο από τη μητρική αγκαλιά. Στην διαδρομή
της προς μια «καλύτερη ζωή», που δεν ήρθε ποτέ, έγινε σύμβολο του μεγάλου
ξεριζωμού των μεταναστών.
Ολοκληρώνοντας τη σύντομη αναφορά μου στο φαινόμενο της μετανάστευσης,
θα ήθελα να σας πληροφορήσω ότι στόχος του άρθρου δεν είναι η εγκυκλοπαιδική
ενημέρωση του αναγνώστη για το θέμα… αλλά η ευαισθητοποίηση όλων μαζί και
του καθενός από εμάς ξεχωριστά, για την αγωνία και τα πάθη των ανθρώπων που
αναγκάζονται να ξεριζωθούν γιατί τόλμησαν να ονειρευτούν. Ας προσπαθήσουμε
να βρεθούμε έστω για μια στιγμή στη δική τους θέση… μόνο τότε θα γνωρίσουμε
τον εφιάλτη τους!!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου