ΑΡΘΡΟ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Κ. ΑΝΔΡΕΑ ΜΑΡΚΙΔΗ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ‟ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ‟

Ζω τα Πολεοδομικά δρώμενα της Κύπρου εδώ και ένα χρόνο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν πολλές και αντιφατικές απόψεις για την "Πολεοδομία" στον τόπο μας. Από την μια μερικοί πιστεύουν πως ο ρόλος της Πολεοδομίας είναι ο "καθορισμός Πολεοδομικών Ζωνών‟ ή η ‟έκδοση αδειών", χωρίς να γνωρίζουν το πολυδιάστατο έργο που επιτελείται.  Άλλοι πάλι, έχουν πολύ αρνητικές απόψεις ενώ αρκετοί είναι πεπεισμένοι ότι η "Πολεοδομία είναι συνυφασμένη με τη διαφθορά", χωρίς ωστόσο να παραθέτουν οποιαδήποτε στοιχεία για κάτι τέτοιο.

Θα ασχοληθώ πρώτα με το τελευταίο αυτό σημείο. Πρέπει να ομολογήσω ότι τον τελευταίο χρόνο που εργάζομαι στην Κύπρο δεν έχω διαπιστώσει διαφθορά στην Πολεοδομία. Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι αδιαφορώ για τα παρασκήνια και με ενδιαφέρει η ουσία των πραγμάτων, αλλά είναι γεγονός πως στην Πολεοδομία (με την πιο γενική της έννοια), δεν έχω συναντήσει φαινόμενα διαφθοράς. Είμαι σίγουρος πως αυτό θα ξαφνιάσει μερικούς, μιας και τουλάχιστο τα τελευταία χρόνια, ο τόπος μας μαστίζεται από ένα άγριο θηρίο, παρόμοιο με την «Σφίγγα των Θηβών». Σας διαβεβαιώνω όμως, πως από την επαφή και συνεργασία μου με όσους ασχολούνται με την Πολεοδομία, δεν έχω συναντήσει ‘διεφθαρμένους’ υπαλλήλους, παρά  μόνο ανθρώπους σαν εμένα και εσάς, που αυτό το οποίο κύρια τους ενδιαφέρει είναι να κάνουν όσο καλύτερα γίνεται τη δουλειά τους.

Έρχομαι λοιπόν στο βασικό ερώτημα: "Τι είναι Πολεοδομία"; Για μένα τουλάχιστον, ‟Πολεοδομία‟ σημαίνει πολιτισμός, μιας και είναι η επιστήμη που, σε συνδυασμό με μερικές άλλες, μπορεί και πρέπει να δημιουργεί τις συνθήκες για μια δυνατή οικονομία, καθώς και για μια ευημερούσα κοινωνία. Είναι η επιστήμη που εκμεταλλεύεται (με την σωστή έννοια της λέξης), τη γη ενός τόπου για να δημιουργήσει πολιτισμό. Τα δικά μου βήματα σ' αυτόν τον τομέα, καθοδηγούνται πάντοτε από τα λόγια του Sir Colin Buchanan, που έχει πει ότι: "Η γη μιας χώρας είναι, μετά τον κόσμο της, το πιο χρυσό αγαθό, που δεν πρέπει να το πετάμε, ούτε να το εκμεταλλευόμαστε, μα ούτε και να το θυσιάζουμε  για εύκολα κέρδη. Αντιθέτως, αυτό το αγαθό πρέπει να το προστατεύουμε αλλά και να το εμπλουτίζουμε για τις επόμενες γενεές".

Έτσι λοιπόν, ο ρόλος της Πολεοδομίας δεν είναι μόνο "να καθορίζει Πολεοδομικές Ζώνες". Δυστυχώς, στην Κύπρο έχουμε πείσει τους εαυτούς μας ότι ο συντελεστής δόμησης είναι το ‟Α‟ και το ‟Ω‟ του Πολεοδομικού Σχεδιασμού, ως και της δικής μας ύπαρξης. Όλοι θέλουμε επεκτάσεις των Πολεοδομικών Ζωνών, και ψηλότερους συντελεστές ανάπτυξης, ενώ όταν δεν τους εξασφαλίσουμε, τότε νοιώθουμε βάναυσα αδικημένοι ή ότι η ‟Πολεοδομία‟ είναι διεφθαρμένη!

Πρέπει επιτέλους να αντιληφθούμε ότι η ποιοτική αναβάθμιση ενός χώρου έχει πολύ περισσότερη σημασία από έναν απλό ‘συντελεστή δόμησης’. Πρέπει επίσης να καταλάβουμε ότι, ο Πολεοδομικός Σχεδιασμός δέχεται συνεχώς  αλλεπάλληλες ιδέες που τον αναζωογονούν και τον διαφοροποιούν από τη μια μέρα στην άλλη. Ιδέες από την Αμερική, Σκανδιναβία, Γαλλία, Αγγλία και πολλές άλλες χώρες. Ιδέες από την αρχαία Ελλάδα, τον Μεσαίωνα, την προ-πολεμική Ευρώπη, ως και ιδέες του σήμερα.

Τι μας λέει η συνεχής αυτή και αλλεπάλληλη ροή ιδεών; Μα το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: ότι η Πολεοδομία δεν είναι ένα ‟φορτηγό σταματημένο‟ στη μέση του αυτοκινητόδρομου. Αντίθετα, η Πολεοδομία είναι μια πηγή που αναβλύζει κρυστάλλινα νερά, ένα ρυάκι που τρέχει συνεχώς. Τα νερά του είναι κρύα, καλοδεχούμενα και εναλλασσόμενα. Εμείς λοιπόν οι Πολεοδόμοι, δεν επιτρέπεται να μένουμε στάσιμοι. Πρέπει καθημερινώς να ‟κονταροχτυπιόμαστε‟ με τις καινούργιες ιδέες. Ιδέες όπως ‟Urban Design‟ και ‟Masterplanning‟ πρέπει να γίνουν αναπόσπαστα μέρη του Πολεοδομικού Σχεδιασμού. Ιδίως το ‟Masterplanning‟ θα μας βοηθήσει να εφαρμόσουμε μια ολοκληρωμένη (αντί αποσπασματική) προσέγγιση στον σχεδιασμό. Το ίδιο και η ‟Βιώσιμη Κινητικότητα‟, οι Περιβαλλοντικές και οι Κοινωνικο-οικονομικές μελέτες, που πρέπει να πληροφορούν ένα σωστό σχεδιασμό, μαζί βεβαίως και με τις σωστές Δημόσιες Ακροάσεις.

Μόνο σαν αυτές οι καινούργιες ιδέες καταφέρουν να γίνουν βίωμα μας θα μπορέσουμε με τον πολεοδομικό σχεδιασμό να δημιουργήσουμε Πολιτισμό. Αυτό είναι μια μεγάλη ευθύνη, μα βεβαίως δεν είναι ευθύνη μόνο της Πολεοδομίας. Είναι ευθύνη όλων μας. Κι' αυτό γιατί η κοινωνία στην οποία ζούμε είναι δημιούργημα όλων μας. Οι πολιτικοί μας, οι γιατροί μας, οι τουριστικοί πράκτορες μα και οι τραπεζίτες δεν είναι εξωγήινοι που βρέθηκαν ξαφνικά ανάμεσα μας· όλοι αυτοί αντικατοπτρίζουν  και εμάς τους ίδιους (στην πραγματικότητα ΕΙΝΑΙ οι ίδιοι οι εαυτοί μας, μιας και όλοι αυτοί είναι τα αδέρφια μας, τα ξαδέλφια μας και οι γείτονες μας). Έτσι και με τους πολεοδόμους που ανταποκρίνονται και ως ένα μεγάλο βαθμό αντικατοπτρίζουν και εμάς τους ίδιους. Εάν θέλουμε την πολεοδομία να ορίζει πολεοδομικές ζώνες, τότε είμαι σίγουρος πως οι Πολεοδόμοι μας αυτό θα κάνουν. Αντιθέτως, εάν τους περιμένουμε (και το απαιτούμε) να δημιουργήσουν Πολιτισμό, τότε και οι Πολεοδόμοι οι ίδιοι θα επιζητήσουν να πράξουν κάτι τέτοιο.

Αυτά που θέλω να πω είναι ότι σαν Φορείς και άτομα που ασχολούμαστε με την Πολεοδομία (αλλά και σαν κοινωνία), δεν πρέπει να μένουμε σε πεπαλαιωμένες αρχές. Δεν έχουμε το δικαίωμα ν' αφήσουμε να γίνει κάτι τέτοιο. Επαγγελματικά πρέπει να προοδεύουμε ΣΥΝΕΧΩΣ. Κι' αυτό απαιτεί συνεχή μελέτη και συνεχή αμφισβήτηση, κάτι που σημαίνει ότι δεν πρέπει να παραμένουμε με την μόρφωση ενός πανεπιστημιακού διπλώματος. Η πραγματική μόρφωση αρχίζει ΜΕΤΑ το Πανεπιστήμιο, φτάνει να έχουμε τα μάτια μας ανοικτά στα κύματα των νέων ιδεών που μας κατακλύζουν.

Θα τελειώσω με μιαν εξομολόγηση: από μικρός μου άρεσαν οι λέξεις. Με ενδιέφερε το τι σημαίνει η κάθε λέξη, ποιά η σημασία της και από που παράγεται. Έτσι λοιπόν, και με τη λέξη ‟Πολεοδομία‟. Μια σύνθετη λέξη που βασίζεται πάνω σε δυο άλλες: ‟Δομώ‟ που θα πει: ‟Κτίζω‟ και ‟Πόλις‟, με την αρχαία ελληνική έννοια της λέξης, που θα πει κοινωνία/τόπος/περιβάλλον όπου θα μεγαλώσουν τα παιδιά μας. Ένας χώρος στον οποίο όχι μόνο θα ζήσουν, αλλά και που θα τους κάνει να νοιώθουν και να πιστέψουν πως σ' αυτό το χώρο θα μεγαλουργήσουν.

Αυτή, πιστεύω, είναι η πραγματική έννοια της ‟Πολεοδομίας‟!