Αληθινός Έρωτας και Τέχνη….
Δρ Στέλλα Μουζακιώτου
Ιστορικός Τέχνης
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
& Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Επιμελήτρια Εκθέσεων
Άραγε έχουμε αναρωτηθεί ποτέ αν ένα αρνητικό μυαλό μπορεί να μας προσφέρει μια θετική ζωή!!!! ... μη φοβάστε να απαντήσετε… το ερώτημα δεν είναι καθόλου, μα καθόλου, ρητορικό!!!
Σίγουρα ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του ιδιαίτερη προσωπικότητα η οποία έχει θεμελιωθεί και διαμορφωθεί μέσα από διαφορετικές εμπειρίες, αξίες, προσωπικά μονοπάτια αυτογνωσίας….
Υπάρχει όμως, η άποψη ότι συνήθως τα άτομα που μαγνητίζουμε στη ζωή μας σχετίζονται απόλυτα με την «αύρα» που αποπνέουμε εμείς οι ίδιοι γύρω μας. Η αλήθεια είναι ότι αρνούμαι να δεχτώ αυτήν την άποψη για πολλούς λόγους. Δεν μπορώ να παραβλέψω λοιπόν, ότι ως αυτεξούσια πλάσματα πάντα η τελική επιλογή είναι δική μας, αποκλειστικά… αφού οι άνθρωποι που επιλέγουμε να μας συντροφεύουν στο απρόβλεπτο αλλά ιδιαίτερα γοητευτικό ταξίδι της ζωής, να βαδίζουν δίπλα μας στα όμορφα και στα άσχημα, δεν αρκεί να ταιριάζουν μόνο στην ιδιοσυγκρασία μας αλλά ταυτόχρονα, με τη συμπεριφορά τους να μας κάνουν να γελάμε, να βλέπουμε τα δύσκολα εύκολα, τη στιγμή που καταρρέουμε να μας κρατούν σφιχτά το χέρι και να μας τραβούν στο φως, στην αλήθεια των αγνών συναισθημάτων, αποκαλύπτοντας το χρωματικό καλειδοσκόπιο της αγάπης τους για εμάς.
Δομικό χαρακτηριστικό της δυνατής ερωτικής σχέσης δύο ανθρώπων, κατά τη γνώμη μου, είναι η περηφάνια. Πρόκειται για ένα ανώτερο συναίσθημα που εμπεριέχει μέσα του το θαυμασμό, την εμπιστοσύνη, το σεβασμό, την εκτίμηση, τον ενθουσιασμό για τα επιτεύγματα του συντρόφου μας, την αναγνώριση της αξίας αλλά και της σημαντικότητάς του για εμάς.
Ο κατάλληλος σύντροφος λοιπόν, είναι εκείνος που είναι υπερήφανος που σε έχει στη ζωή του. Που φροντίζει για την ψυχική και σωματική σου υγεία, αφού αποτελείς για αυτόν τον πολύτιμο θησαυρό του!!!! Είναι αυτός που σε μαθαίνει να τον εμπιστεύεσαι και ξέρεις ότι δεν θα σε προδώσει ποτέ για τίποτα στον κόσμο…
Μην ξεχνάμε λοιπόν, ότι κανένα αρνητικό μυαλό δεν θα μας προσφέρει ποτέ μια θετική ζωή. Είτε πρόκειται για το σύντροφό της ζωής μας, το φίλο ή το συνεργάτη μας…
Η Τέχνη όμως, όπως συμβαίνει πάντα, έχει «φιλοξενήσει» πολλούς δυνατούς έρωτες…. έρωτες αληθινούς, αδιαπραγμάτευτους, ακραίους…. Ένας από αυτούς είναι του Μοντιλιάνι για τη μούσα του, Ζαν Εμπιτέρν.
Η προσωπική και η καλλιτεχνική ζωή του Αμεντέο Μοντιλιάνι (1884-1920) είναι άρρηκτα συνυφασμένη με το μύθο του «καταραμένου» καλλιτέχνη, θύματος και θύτη ταυτόχρονα του ιερού και αξεπέραστου χαρίσματος της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Γεννημένος στο Λιβόρνο, θα εγκατασταθεί σύντομα στο Παρίσι, όπου η ζωή του διακρίνεται από μια ανάμεικτη αίσθηση απομόνωσης και αβεβαιότητας. Μικρά ξενοδοχεία αμφίβολης υπόληψης, ετοιμόρροπα δωμάτια, σπίτια περιστασιακών ερωμένων, καταγώγια καλλιτεχνών, είναι ορισμένοι από τους τόπους διαμονής του. Ο επιφυλακτικός και ασυμβίβαστος χαρακτήρας του, η μυθική ομορφιά του και γενικά ο τρόπος ζωής του θα τον κάνουν να είναι πάντα ο αδιόρθωτος «παράξενος».
Ως «φιλάσθενος» από μικρός, αποτέλεσμα της φυματίωσης που τον χτύπησε στα πρώτα χρόνια της ζωής του, αγάπησε από νωρίς τη ζωγραφική και σε ηλικία μόλις 14 χρόνων άρχισε τα μαθήματα πάνω στην τέχνη που στο μέλλον θα αποτελέσει το δημιουργικό καταφύγιό του. Ανυπάκουος και εμπνευσμένος από τους «καταραμένους» ήρωες του, τον Τουλούζ-Λωτρέκ αλλά και τον Νίτσε, ακολουθεί μια ζωή βασισμένη στην αταξία και στις καταχρήσεις. Αλκοόλ και ναρκωτικά θα αποτελέσουν αναπόσπαστα κομμάτια της σύντομης ζωής του.
Ο Μοντιλιάνι πάντα γοητευόταν βαθιά από το χαρακτήρα των μοντέλων του. Προτού αρχίσει να ζωγραφίζει, πλησίαζε την ψυχή των ανθρώπων που πόζαραν, την εξερευνούσε με σεβασμό και συμμετοχή, την απορροφούσε και την άφηνε να ζυμωθεί. Μετά, χωρίς διακοπή, με γρήγορες και σταθερές πινελιές, μετέφερε αυτό το είδος της ψυχολογικής ενδοσκόπησης πάνω στον καμβά. Σπάνια διέκοπτε τη δουλειά του, καταλαμβανόμενος από το άγχος να τελειώσει το έργο μια και έξω. Για αρκετά χρόνια πειραματίζεται με σπουδές του γυμνού γυναικείου σώματος προκαλώντας σκάνδαλο ήδη από την πρώτη ατομική του έκθεση που πραγματοποιήθηκε στην γκαλερί της Berthe Weill στο Παρίσι το 1917. Το μεγάλο γυμνό, το οποίο προκλητικά τοποθετήθηκε στη βιτρίνα, κατασχέθηκε από την αστυνομία γιατί κρίθηκε σκανδαλώδες και ανήθικο. Φαίνεται ότι η σημασιολογική αποτίμηση των γυμνών του οδηγεί συνήθως σε δύο ακραίες απόψεις: αυτή που τα αντιμετωπίζει ως μυστήριο, ως έκφραση καθαρότητας, ως αποκάλυψη «του πόσο οδυνηρά εύθραυστη αλλά και ερεθιστική είναι η γυναικεία ομορφιά», και αυτή που τα απορρίπτει κατηγορηματικά ως όψιμη ένδειξη μιας εκλεπτυσμένης και εξεζητημένης αντίληψης για το γυναικείο σώμα, ως τα τελευταία σπαράγματα μιας εκφυλισμένης λατρείας της γυναίκας ως «μοιραίας» ή «εύθραυστης».
Στο έργο «Ξαπλωμένο Γυμνό» (1917), είναι εμφανές ότι η στάση του μοντέλου αποπνέει ενστικτώδη αισθησιασμό και έντονο φιλήδονο ερωτισμό, χωρίς να ανατρέχει σε αλληγορικές προφάσεις ή συμβολικές μεταμφιέσεις οποιασδήποτε μορφής (εικ.1). Ο καλλιτέχνης απλοποιεί στο μέγιστο βαθμό το περίγραμμα της φιγούρας που αναδεικνύεται περιβαλλόμενη από μια λεπτή και αρμονική γραμμή, μεγάλης εκφραστικής και δημιουργικής δύναμης, σύμφωνα με τα πρότυπα του Σεζάν και του Ματίς. Η κομψή επιμήκυνση του λαιμού αναδεικνύει τη γλαφυρότητα της μοναχικής και λεπτής φιγούρας με τις ιδανικές καμπύλες, ενώ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μορφής αποδίδονται με διεισδυτική απλότητα. Προσπαθώντας να εμφανίσει την εκρηκτική ιδιοσυγκρασία της ερωμένης του, δίνει έμφαση στα πληθωρικά σαρκώδη χείλη της και τα μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια της, που κοιτάζουν κατάματα το θεατή, χωρίς καμιά ντροπή για τη γύμνια της. Τα μάτια – «ο καθρέφτης της ψυχής» - παίζουν ασυνήθιστα σημαντικό ρόλο στα έργα του Μοντιλιάνι. Πάντα μεγάλα και εκφραστικά, παραμένουν το όργανο της όρασης που μπορεί να στρέψει το ενδιαφέρον προς τα μέσα, προς τα έξω, να κοιτάξουν με επίπληξη ή να προκαλέσουν ξεδιάντροπα. Στο βλέμμα της αγαπημένης του διακρίνουμε την αλαζονεία της ομορφιάς, την αυτοπεποίθηση της κατάκτησης του αρσενικού, την περηφάνια και τη φιλαρέσκεια, ως αναπόσπαστα κομμάτια του γυναικείου ερωτισμού.
Στην Κυανή Ακτή, όπου θα ζωγραφίσει τους πιο δημοφιλείς του πίνακες, θα γραφτεί και ο επίλογος της ζωής του, καθώς έχοντας επιβαρημένη υγεία από τις καταχρήσεις, προσβάλλεται από μηνιγγίτιδα και στις 24 Ιανουαρίου του 1920, θα αφήσει την τελευταία του πνοή. Μια μέρα αργότερα, η Ζαν Εμπιτέρν (εικ.2,3), ο τελευταίος έρωτας της ζωής του, εννέα μηνών έγκυος, αδυνατώντας να δεχτεί την απώλεια του αγαπημένου της, αποφασίζει να δώσει τέλος στη ζωή της πηδώντας από το παράθυρο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου